Những cái tên đình đám trong giới khởi nghiệp một thời như startup xét nghiệm máu Theranos, thiết bị theo dõi sức khỏe Jawbone hay hãng xe điện Better Place hiện đều đã phá sản.

Có vô số câu chuyện về những doanh nghiệp thành công và những doanh nhân vượt qua thất bại để vươn đến đỉnh cao trong sự nghiệp. Những tỷ phú như Mark Cuban, Bill Gates hay Richard Branson từng chia sẻ những vấp ngã đầu đời đã trở thành bài học mở đường cho thành công của họ. Nhưng điều đó không có nghĩa thất bại là không đau đớn, nhất là khi các doanh nhân đã đổ vào đó rất nhiều tiền.

Một báo cáo gần đây của CB Insights đã thống kê hơn 200 vụ thất bại lớn nhất và tốn kém nhất trong doanh nghiệp khởi nghiệp. Danh sách này bao gồm nhiều cái tên đình đám, từ Theranos của Elizabeth Holmes với cáo buộc lừa đảo, đến Pets.com - một trong những ngôi sao lừng lẫy nhất thời bong bóng dotcom những năm 2000.

Dưới đây là 5 doanh nghiệp khởi nghiệp thất bại đáng chú ý nhất trong báo cáo của CB Insights:

1. Startup công nghệ xét nghiệm máu Theranos

Elizabeth Holmes bỏ Đại học Stanford để thành lập Theranos năm 2003 với cam kết tạo ra những thiết bị xét nghiệm máu nhanh hơn, rẻ hơn và chính xác hơn. Ý tưởng này đã giúp cái tên Theranos vụt sáng trong giới khởi nghiệp và startup này đã huy động được hơn 500 triệu USD, được định giá 9 tỷ USD. Tuy nhiên, Theranos đã buộc phải ngừng hoạt động vào tháng 9/2018, chỉ vài tháng sau khi Holmes và cựu chủ tịch Theranos Ramesh "Sunny" Balwani bị Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) buộc tội lừa đảo quy mô lớn với cáo buộc làm sai lệch kết quả xét nghiệm máu cũng như doanh thu công ty.

Trước khi bị cáo buộc lừa đảo, Theranos đã huy động được tiền từ các nhà đầu tư tên tuổi như Rupert Murdoch, Walgreens và công ty đầu tư mạo hiểm thuộc BlueCross BlueShield. Holmes đã đạt được thỏa thuận với SEC năm 2018 nhưng vẫn phải đối mặt với một phiên tòa hình sự, dự kiến diễn ra vào tháng 3/2021, với 9 tội danh gian lận và 2 tội danh âm mưu gian lận.

2. Startup thiết bị theo dõi sức khỏe Jawbone

Jawbone, trụ sở tại San Francisco, được đánh giá là sản phẩm công nghệ thông minh trên thị trường thiết bị đeo trên người vốn đã bão hòa. Công ty được định giá 3,2 tỷ USD vào thời điểm năm 2014, với cam kết đem đến một thiết bị theo dõi sức khỏe UP, được phát triển với mục tiêu cạnh tranh với Fitbit. Các nhà đầu tư mạo hiểm như Sequoia Capital, Kleiner Perkins Caufield & Byers và Andreessen Horowitz đã đặt cược vào nỗ lực thống trị thị trường thiết bị đeo của startup này. Nhưng, dù đã huy động được tới 900 triệu USD, Jawbone chỉ chiếm được chưa tới 3% thị phần thiết bị đeo theo dõi sức khỏe trong năm 2015. Startup này bắt đầu thanh lý tài sản vào tháng 7/2017.

3. Trang thương mại điện tử bán sản phẩm cho thú cưng Pets.com

Chuyên bán các sản phẩm chăm sóc thú cưng, Pets.com, ra mắt năm 1998, đã huy động được khoảng 110 triệu USD từ các nhà đầu tư, bao gồm Amazon và Hummer Winblad. Công ty này đã đổ hàng triệu USD vào các chiến dịch tiếp thị, gồm cả việc mua quảng cáo tại sự kiện đắt đỏ nhất trong năm ở Mỹ là Super Bowl hồi tháng 1/2000. Do bội chi quảng cáo cùng các khoản thua lỗ từ mô hình kinh doanh kém bền vững, Pets.com phá sản ngay cuối năm 2000. Dù số tiền huy động thấp hơn nhiều so với các startup được đề cập ở trên, song sự thất bại của Pets.com ngay trong giai đoạn bong bóng dotcom khiến nó trở nên nổi tiếng.

4. Hãng xe điện Better Place

Được thành lập bởi doanh nhân Israel Shai Agassi vào năm 2007, dự án xe điện Better Place từng được kỳ vọng có thể tạo ra một làn sóng thành công tương tự đối thủ Tesla. Với ý tưởng xây dựng các trạm thay thế pin xe điện, nơi những chiếc xe hết điện của hãng có thể thay pin mới chỉ trong vài phút. Startup đã huy động được hơn 900 triệu USD từ các nhà đầu tư như VantagePoint Capital Partners, General Electric và các gã khổng trong ngành ngân hàng như HSBC, Morgan Stanley. Tuy nhiên, các vấn đề hậu cần cũng như chi phí cơ sở hạ tầng để xây dựng các trạm đổi pin quá cao khiến ý tưởng này khó thành công. Better Place chỉ có thể đưa vào vận hành khoảng 1.000 xe trước khi nộp đơn xin phá sản năm 2013.

5. Công ty năng lượng mặt trời Solyndra

Được thành lập năm 2005, nhà sản xuất các tấm pin năng lượng mặt trời nhanh chóng trở thành cái tên được săn đón, thậm chí còn được chính quyền Obama xem là điển hình cho sự đổi mới công nghệ trong lĩnh vực năng lượng sạch. Solyndra nhận được bảo lãnh cho khoản vay liên bang trị giá 535 triệu USD, đồng thời huy động được hơn 1,2 tỷ USD từ các nhà đầu tư như Redpoint Ventures, US Venture Partners và tỷ phú George Kaiser.

Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh của Solyndra lao dốc khi giá cả các nguyên vật liệu sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời như silicon giảm mạnh vào thời điểm năm 2011. Điều này giúp các đối thủ của Solyndra có thể hạ giá sản phẩm, trong khi Solyndra, do không sử dụng polysilicon trong sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời nên không thể cạnh tranh về giá. Startup năng lượng sạch này nộp đơn xin phá sản vào tháng 9/2011.

Sơn Nam (Theo CNBC)