SPAC sẽ là xu hướng mới cho các kỳ lân công nghệ Đông Nam Á tiếp cận với nguồn vốn mới?

   

SPAC là công ty thành lập nhằm thực hiện hợp nhất với một công ty đang hoạt động (còn gọi là công ty mục tiêu) được xem là xu hướng của năm 2021. Một đợt sáp nhập SPAC mạnh mẽ đã diễn ra vào năm 2020. Trong năm tới, các công ty séc trắng có thể cung cấp cho các công ty công nghệ Đông Nam Á một lộ trình tiếp cận các nhà đầu tư.

Khi nền kinh tế kỹ thuật số của Trung Quốc đã phát triển, các công ty công nghệ lần lượt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trên các sàn giao dịch của Hoa Kỳ và các sàn trong nước ở Hồng Kông, Thượng Hải và Thâm Quyến.

Ở Đông Nam Á, đợt IPO năm 2017 của Sea Group trên sàn giao dịch chứng khoán New York đã nêu gương cho các công ty công nghệ trong khu vực mong muốn trở thành doanh nghiệp giao dịch công khai, bao gồm các kỳ lân giá trị cao như ứng dụng du lịch Indonesia Traveloka, nền tảng thương mại điện tử Bukalapak và Tokopedia , cùng với gã khổng lồ “siêu ứng dụng” Grab có trụ sở tại Singapore.

Tuy nhiên, khi các công ty này đủ lớn mạnh và bắt đầu xem xét phát hành cổ phiếu ra công chúng, thì IPO theo cách truyền thống lại trở nên khó khăn hơn nhiều lần. Giờ đây, các công ty mua bán sát nhập, hay còn gọi là công ty séc trắng (SPAC), trở thành một lựa chọn hợp lý hơn.  SPAC là các công ty hỗ trợ gây quỹ thông qua các đợt chào bán công khai để mua lại các doanh nghiệp không xác định. Loại công ty này không có mô hình kinh doanh riêng ngoài các giao dịch tài chính này.

Do tính chất này, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ – Jay Clayton đã khuyên các nhà đầu tư nên đánh giá động cơ của các nhà đầu tư SPAC. Đây thường là những công ty cổ phần tư nhân (PE) đáng chú ý sử dụng SPAC để qua mặt các ngân hàng đầu tư và tránh việc nộp phí bảo lãnh phát hành để đưa một công ty tư nhân ra thị trường đại chúng.

Theo Chardan Capital Markets (công ty chuyên cung cấp dịch vụ tài chính cho DN nhỏ và siêu nhỏ, có trụ sở tại Mỹ), SPAC là công ty thành lập nhằm thực hiện hợp nhất với một công ty đang hoạt động (còn gọi là công ty mục tiêu). Một SPAC được phép huy động vốn thông qua IPO và niêm yết trên TTCK Mỹ. DN Việt Nam có thể niêm yết trên TTCK Mỹ khi bán hoặc sáp nhập với một SPAC tại Mỹ.

Như vậy, SPAC là công ty được thành lập bằng cách huy động vốn cổ phần thông qua đợt chào bán lần đầu ra công chúng, với mục đích duy nhất là theo đuổi một vụ hợp nhất công ty trong một ngành hoặc một khu vực địa lý mục tiêu. Đợt chào bán nào cũng có một nhóm nhà quản trị DN, công ty quản lý quỹ đầu tư cổ phiếu tư nhân và các nhà DN giàu kinh nghiệm đứng ra bảo lãnh. Có thể hình dung, hoạt động của SPAC có nhiều điểm tương đồng một quỹ đầu tư.

Với việc SoftBank – một gã khổng lồ trong lĩnh vực đầu tư công nghệ – bước vào lĩnh vực SPAC, các công ty danh mục đầu tư của nó như Grab có thể tìm thấy con đường nhanh chóng để niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán New York.

“SPAC cho phép các công ty trong danh mục đầu tư của SoftBank được niêm yết mà không cần trải qua quy trình IPO tốn kém và tốn thời gian và đồng thời cung cấp cho các nhà đầu tư của các công ty này một lối thoát nhanh hơn so với IPO truyền thống,” Shen nói .

Nếu các kỳ lân Indonesia đi theo mô hình này, nó có thể là tín hiệu cho thấy các công ty Đông Nam Á vốn trước đây chỉ tập trung vào thị trường khu vực có được cơ hội chấp nhận trên sàn giao dịch chứng khoán nước ngoài hay không?

Tuy nhiên, SPAC có những mặt trái của chúng. Shen cho biết, vì họ là những công ty séc trắng, các nhà đầu tư đang đặt cược vào các nhà đầu tư của SPAC, thay vì đánh giá chất lượng của doanh nghiệp sẽ được niêm yết.

Ngoài ra, việc sáp nhập SPAC phải diễn ra trong một khung thời gian nhất định — thường là từ 18 đến 24 tháng. Nếu không có thương vụ mua lại nào được thực hiện trước khi kết thúc thời hạn, các nhà tài trợ có thể thỏa thuận về chất lượng tài sản và mặc cả giá trị tài sản.

Trong khi các thị trường vốn của Trung Quốc ở Thượng Hải và Thâm Quyến cung cấp con đường thay thế cho các doanh nghiệp công nghệ trong nước để gây quỹ, các công ty khởi nghiệp công nghệ Đông Nam Á thiếu một lựa chọn khả thi tương tự ở địa phương, buộc họ phải sáp nhập SPAC trên một sàn giao dịch ngoại hối.

Theo một nhà phân tích quen thuộc với chủ đề này, sự bùng nổ SPAC vào năm 2020 đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới nơi các nhà đầu tư tổ chức hàng đầu, thường là các công ty PE tư nhân ưu việt, trở thành một lực lượng thị trường mạnh hơn nhiều trong việc định giá IPO.

“Theo truyền thống, giá IPO được xác định bởi các chủ ngân hàng đầu tư xây dựng sổ sách thông qua một loạt các cuộc đàm phán kín, đối đầu với các công ty PE này. Tuy nhiên, với SPAC trong tay, các nhà quản lý PE có thể loại bỏ các chủ ngân hàng này và thực hiện thỏa thuận trực tiếp với các chủ sở hữu tài sản, ”nhà phân tích cho biết.

Hàn Mai