Mã số N2093: Một số biện pháp nâng cao kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5
I. Đặt vấn đề:
- Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục lên trung học cơ sở. Bên cạnh đó đảm bảo cho học sinh có những hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kĩ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể và giữ vệ sinh; có những hiểu biết ban đầu về âm nhạc và mĩ thuật. Phương pháp giáo dục tiểu học phải phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc trưng môn học, hoạt động giáo dục, đặc điểm đối tượng học sinh và điều kiện từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác, rèn luyện kĩ năng, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Trên ghế nhà trường, học trò có học thật, làm thật mới sống thật nên người, có tích cực tự học, tự làm dưới sự hướng dẫn của thầy, mới tự trang bị cho mình kỹ năng học, kỹ năng làm, kỹ năng sáng tạo và kỹ năng sống – những kỹ năng cần thiết cho con người tiếp tục học hành sáng tạo suốt đời. Thực tế nhu cầu tự học luôn gắn kết với nhu cầu làm, nhu cầu sống của con người ở mọi lứa tuổi, mọi trình độ, mọi ngành nghề, mọi vị trí xã hội, mọi thời đại. Phát huy vai trò “Mỗi thầy giáo, cô giáo hãy là một tấm gương về đạo đức, tự học và sáng tạo” từ bỏ lối “dạy áp đặt, truyền thụ một chiều”, “thầy giảng – trò ghi nhớ”, phát huy trí sáng tạo, khả năng vận dụng, thực hành, kỹ năng sống, tự tìm, tự tạo việc làm và năng lực tự học của người học là mục tiêu – phương pháp.
- Thực tế cho thấy, hiện nay học sinh các cấp nói chung và học sinh tiểu học nói riêng các em chỉ nắm vững và giỏi về lý thuyết nhưng kĩ năng tự giải quyết vấn đề chưa có, nhất là kĩ năng tự học. Đặc biệt là những học sinh lớp 5 ở cấp tiểu học chưa có kĩ năng tự học, các em phải nhờ đến sự hỗ trợ giúp đỡ của người lớn rất nhiều. Khi giao cho các em tự suy nghĩ và giải quyết vấn đề thì các em lúng túng, thậm chí không thể giải quyết được cho dù có những vấn đề rất gần gũi với các em. Đó là hậu quả do các em không tự học, không nghiên cứu và tìm hiểu kiến thức cho riêng mình.
- Nhưng làm thế nào để kích thích hứng thú tự học ở các em? Các em cần có phương pháp, kĩ năng tự học nào? Để tự học các em cần những điều kiện vật chất nào? Cách thực hiện ra sao? … Quả là vấn đề mang nhiều thử thách mà người giáo viên cần phải nghiên cứu giải quyết. Vì các lí do trên tôi mạnh dạn viết kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5”
1.1 Cơ sở lí luận:
- “Tự học là quá trình tự mình hoạt động lĩnh hội tri thức khoa học và rèn luyện kĩ năng thực hành không có sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên và sự quản lí trực tiếp của cơ sở giáo dục” (theo Từ điển Giáo dục học). Tự học có thể bằng cách tự đọc tài liệu, sách giáo khoa, nghe đài, xem truyền hình, tham quan bảo tàng, triển lãm…
- Tự học là không ai bắt buộc mà tự mình tìm tòi, học hỏi để hiểu biết thêm. Có thầy hay không ta không cần biết. Người tự học hoàn toàn làm chủ mình, muốn học môn nào tùy ý, muốn học lúc nào cũng được; đó mới là điều kiện quan trọng. Tự học có những tính chất đặc điểm cơ bản như: chú trọng đến cách học và tính tự giác, tích cực trong học tập; tự mình quyết định việc lựa chọn mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức, phương tiện cho hoạt động học tập; tự mình lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch học tập; tự mình kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh việc học tập của mình.
- Kĩ năng tự học là khả năng vận dụng có kết quả những kiến thức và phương thức thực hiện của một người các hành động đã được lĩnh hội một cách tích cực, tự giác để chiếm lĩnh một lĩnh vực hiểu biết nào đó thành của mình.
- Biện pháp phát triển kĩ năng tự học cho học sinh là cách thức giáo viên phối hợp với cá nhân và tập thể học sinh lớp 5, cùng với các lực lượng giáo dục khác để hướng dẫn học sinh thực hiện thuần phục các kĩ năng tự học một cách tự giác, tích cực để đạt mục đích học tập.
II. Thực trạng
2.1 Thuận lợi – Khó khăn:
a) Thuận lợi:
- Trong những năm qua, cùng với xu thế đổi mới của kinh tế - văn hóa- xã hội, trường tôi cũng có sự phát triển rất mạnh về cơ sở vật chất cũng như đội ngũ giáo viên được đào tạo chuẩn, có khả năng đáp ứng nhu cầu giáo dục của xã hội và yêu cầu của ngành nghề.
- Đa số học sinh có nhận thức tốt về vai trò của tự học.
- Đội ngũ giáo viên nhiệt tình, có tinh thần trách nhiệm, có nhận thức tích cực trong đổi mới phương pháp dạy học.
- Nhà trường luôn tạo điều kiện khuyến khích học sinh tự học và có sự phát triển kĩ năng tự học
b) Khó khăn:
* Về phía học sinh:
- Vẫn còn một bộ phận học sinh cho rằng tự học chỉ dành cho những bạn tài giỏi, thông minh.
- Nhiều học sinh chưa xây dựng được động cơ đúng đắn nên tính tích cực, tự giác, độc lập trong học tập chưa cao.
- Đa số học sinh chưa biết lựa chọn phương pháp, hình thức, tài liệu, phương tiện tự học phù hợp.
- Có học sinh còn lúng túng với một số kĩ năng tự học cần thiết nên sử dụng cách học không hiệu quả.
- Nhiều học sinh chưa biết phân chia hợp lí quỹ thời gian để có thời gian tự học.
- Tinh thần khắc phục khó khăn trong tự học của một số học sinh chưa cao.
* Về phía cha mẹ học sinh:
- Có một bộ phận cha mẹ học sinh phó thác hoàn toàn việc học của con em mình cho nhà trường hoặc không tin tưởng vào phương pháp giảng dạy của nhà trường nên không muốn cộng tác.
- Cha mẹ không có thời gian cùng học với con.
- Nhiều cha mẹ học sinh lúng túng trong việc hướng dẫn con tự học nhưng chưa có ý thức hoặc không tin vào khả năng tự học, tự bồi dưỡng của mình để mạnh dạn tự đào tạo mình trở thành người hướng dẫn con tự học tại nhà.
Để khắc phục các hạn chế cũng như giải quyết các khó khăn trên tôi đã nghiên cứu và thực hiện “Một số biện pháp nâng cao kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5” như sau:
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG TỰ HỌC CHO HS LỚP 5:
3.1: Xác định nội dung phát triển kĩ năng tự học cho học sinh tiểu học:
- Xác định mục đích, động cơ, thái độ học tập đúng đắn cho học sinh Tiểu học: Cần xác định cho học sinh tiểu học mục đích học tập: Học cái gì? Học để làm gì? Học bằng cách nào? Học ở đâu?; Hình thành cho học sinh động cơ học tập; Hướng học sinh có thái độ học tập đúng đắn.
- Bồi dưỡng xây dựng kế hoạch học tập cho học sinh Tiểu học: xây dựng kế hoạch rõ ràng, cụ thể, giúp cho học sinh thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ tự học và phát triển, kiểm soát được toàn bộ quá trình tự học một cách thuận lợi, tiết kiệm được thời gian. Kế hoạch tự học của học sinh cần được cụ thể hóa thành thời gian biểu trong từng buổi, từng tuần.
- Tôi thường xuyên tư vấn nội dung tự học, hướng dẫn cho học sinh. Nội dung tự học gồm:
+ Hệ thống các nhiệm vụ tự học có tính chất bắt buộc học sinh phải hoàn thành.
+ Định hướng nghiên cứu, mở rộng và đào sâu tri thức từ những vấn đề trong nội dung học tập.
- Giúp cho học sinh biết “học đúng cách, làm cho người học biết cách học và cách đó là khả thi”.
- Kiểm tra, đánh giá việc xây dựng kế hoạch tự học, thực hiện kế hoạch tự học theo mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ và thường xuyên rèn luyện kĩ năng tự học nhằm phát hiện những sai lệch giúp học sinh điều chỉnh kịp thời.
Kế hoạch học tập của học sinh
3.2: Nâng cao nhận thức, hình thành động cơ, thái độ học tập đúng đắn cho học sinh lớp 5:
3.2.1. Mục tiêu của biện pháp:
- Thông qua các hoạt động được giáo viên tổ chức, học sinh được nâng cao nhận thức, xây dựng thái độ, động cơ tích cực trong tự học, đồng thời nhờ được hoạt động thực tiễn, tạo điều kiện giúp học sinh rèn luyện và phát triển kĩ năng tự học.
3.2.2. Nội dung của biện pháp:
- Tổ chức nhiều hoạt động phong phú, dưới nhiều hình thức, tạo điều kiện để học sinh được tham gia đầy đủ, thông qua đó bồi dưỡng, rèn luyện và phát triển kĩ năng tự học.
- Tổ chức các hoạt động giúp học sinh tự thể hiện như: tổ chức các phong trào thi đua học tập tốt, thuyết trình bày văn hay hoặc vấn đề thời sự gần gũi với các em; học thế nào để đảm bảo giữa chơi và học mà đạt kết quả tốt.
- Tổ chức các buổi sinh hoạt tập thể, thảo luận, làm việc trong nhóm, tổ thông qua các buổi học trên lớp.
- Tổ chức các buổi giao lưu với học sinh các lớp, nói chuyện về kĩ năng tự học và quá trình tự học.
3.2.3. Cách thực hiện:
- Thiết kế cùng với kế hoạch của nhà trường: Ngay từ đầu năm học, tôi phối hợp với Tổng phụ trách Đội và các giáo viên dạy lớp 5 thiết kế kế hoạch hoạt động cả năm, tháng, tuần với mục tiêu, nội dung, cách tổ chức cụ thể và thống nhất thực hiện, tạo sân chơi cho học sinh hoạt động.
- Kế hoạch tại lớp: giáo viên khuyến khích và có biện pháp giao lớp tự thiết kế các hoạt động sinh hoạt gắn với hoạt động của trường phù hợp với điều kiện, trình độ của lớp mình.
- Trong các hoạt động, tạo điều kiện, yêu cầu mọi học sinh đều phải tham gia đầy đủ. Nhất là những học sinh chưa hoàn thành, lười học thì tôi càng quan tâm và khuyến khích các em tham gia. Có thể kết hợp với việc đánh giá kết quả rèn luyện của học sinh.
Học sinh tổ chức, tham gia tiết Sinh hoạt lớp
3. 3: Xây dựng mục tiêu cho hoạt động tự học của học sinh lớp 5:
3.3.1. Mục tiêu biện pháp:
- Giúp học sinh có được các kĩ năng tự học, tự nghiên cứu tạo điều kiện cho người học phát triển tư duy sáng tạo, nắm vững tri thức, kĩ năng kĩ xảo trong học tập và từ đó phát triển kĩ năng tự học của học sinh lớp 5.
3.3.2. Xác định mục tiêu và hình thành kĩ năng tự học:
- Kĩ năng tự học là cơ sở ban đầu giúp học sinh thực hiện các công việc cụ thể trong tự học. Nó cũng là điều kiện vật chất bên trong giúp học sinh biến động cơ thành kết quả. Do vậy, để hoạt động tự học được tiến hành, học sinh phải có kĩ năng thực hiện các hoạt động tự học.
- Kĩ năng được hình thành trên cơ sở học sinh nhận biết, hiểu biết các vấn đề cũng như cách thức thực hiện các hoạt động tự học. Thực tế cho thấy học sinh chưa nắm được các kĩ năng tự học một cách rõ ràng, bên cạnh đó việc rèn luyện các kĩ năng tự học cũng chưa được học sinh và giáo viên quan tâm đúng mức. Trong khi để hoạt động tự học của học sinh đạt hiệu quả cao đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong học tập, học sinh cần phải nắm vững nội dung và biết cách sử dụng các kĩ năng tự học đảm bảo thực hiện mục tiêu hoạt động tự học.
3.3.3. Cách thực hiện:
Cung cấp, hướng dẫn và tiến hành thực hiện hoạt động tự học cho học sinh những tri thức cần thiết về kĩ năng tự học.
- Kĩ năng xây dựng kế hoạch tự học.
- Kĩ năng nghe giảng, thông hiểu và ghi chép.
- Kĩ năng đọc sách và tài liệu trong quá trình tự học.
- Kĩ năng hệ thống hóa, khái quát hóa
- Kĩ năng giải bài tập nhận thức trong tự học.
- Kĩ năng ghi chép tài liệu trong quá trình tự học.
- Kĩ năng tự kiểm tra, đánh giá.
3.4: Đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên nhằm tác động tích cực đến việc tự học của học sinh lớp 5:
3.4.1. Mục tiêu biện pháp:
- Nhằm tích cực hóa hoạt động học tập, tự học, hình thành cho người học nhu cầu, năng lực, phẩm chất tự học, tự nghiên cứu để có thể tự học suốt đời.
3.4.2. Nội dung biện pháp:
- Dạy học theo mô hình dạy – tự học là: giáo viên dạy – học sinh tự học: giáo viên dạy nhằm mục tiêu giúp học sinh tự học, biết tự học, có năng lực tự học sáng tạo.
- Giáo viên dạy vì học sinh, giáo viên dạy cho học sinh tự học. Nghĩa là giáo viên dạy thế nào cho học sinh biết cách tự học và phát triển năng lực tự học.
- Giáo viên dạy thành học sinh tự học: biến quá trình dạy học thành quá trình tự học.
3.4.3. Cách thực hiện:
- Tham gia các chuyên đề, các buổi hội thảo về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng dạy – tự học để nhìn nhận đúng về quá trình dạy – tự học.
Thực hiện quá trình dạy học đối với một số môn học theo hướng dạy – tự học:
- Từ mô hình dạy – tự học trên, có thể vận dụng vào quá trình dạy học theo từng môn sao cho phù hợp. Quy trình:
+ Bước 1: Nghiên cứu cá nhân
Trước mỗi bài học, tiết học:
- Giáo viên: Thiết kế các nhiệm vụ học tập dưới dạng hệ thống vấn đề, bài tập, tình huống, câu hỏi và giao các nhiệm vụ học tập đó cho học sinh.
- Học sinh: Chuẩn bị, nghiên cứu cá nhân, tự mình hoàn thành các nhiệm vụ đó theo trình tự thao tác: nhận biết vấn đề, phát hiện vấn đề, cách giải quyết vấn đề, thu nhập thông tin, xử lí thông tin, tái hiện kiến thức, đưa ra kết luận, ghi lại kết quả và cách thực hiện.
+ Bước 2: Hợp tác với bạn học, học từ bạn
Trong giờ lên lớp:
- Giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận, tranh luận về nhiệm vụ học tập đã được học sinh chuẩn bị trước.
Học sinh thuyết trình, tranh luận kiến thức
- Học sinh tích cực, chủ động tự thể hiện mình theo trình tự các thao tác: Tự trình bày, giới thiệu, bảo vệ đến cùng ý kiến ban đầu của mình; tỏ rõ thái độ của mình trước chủ kiến của bạn, tham gia tranh luận; ghi lại các ý kiến của bạn theo nhận thức của mình; khai thác những gì đã hợp tác với bạn, bổ sung, điều chỉnh sản phẩm ban đầu của mình thành một sản phẩm có tiến bộ hơn.
Học sinh thảo luận các nội dung học tập
+ Bước 3: Hợp tác với giáo viên, học giáo viên, tự kiểm tra, điều chỉnh
- Giáo viên là trọng tài kết luận về những gì cá nhân và tập thể lớp đã tự tìm ra thành bài học mới.
- Học sinh: Qua hai bước, các em đã học được từ giáo viên không những kiến thức qua các hoạt động định hướng của giáo viên mà còn học được cách tổ chức, đạo diễn cho tập thể lớp hoạt động và ở bước này học sinh học giáo viên nội dung bài học mà giáo viên đã kết luận cùng cách ứng xử của giáo viên để đi đến kết luận. Trong lúc học giáo viên dù ở bước 1, bước 2 hay bước 3 thì học sinh đều phải giữ vai trò chủ thể, tích cực, chủ động học thầy và biết cách học thầy bằng hành động của chính mình, theo trình tự thao tác: tự lực xử lí tình huống, giải quyết vấn đề theo sự hướng dẫn của giáo viên; chủ động hỏi giáo viên, biết cách hỏi giáo viên về những gì mình còn chưa hiểu, nhất là cách học, cách làm; ghi lại ý kiến kết luận của giáo viên một cách chính xác; học cách ứng xử của giáo viên trước những tình huống gay cấn, cách phân tích, tổng hợp các ý kiến khác nhau để đi đến kết luận.
Ba bước trên không phải là ba bước có sự phân chia mà trong thực tế, nó thâm nhập hòa lẫn vào nhau tạo nên cái nền chung là hành động học, tự học tích cực, chủ động của chủ thể học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Qua ba giai đoạn, kiến thức, kĩ năng, ý thức được hình thành và liên kết với nhau trong cùng một tiến trình hình thành nhân cách một con người. Đó là, con người của hành động, con người thực tiễn tự chủ, năng động, sáng tạo, có năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự học sáng tạo.
3.5: Huy động sự tham gia của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để hỗ trợ việc tự học của học sinh lớp 5:
3.5.1. Tăng cường vai trò của hoạt động Đội:
- Hoạt động Đội tạo hứng thú trong học tập cho học sinh mỗi khi đến trường, vì đây là sân chơi thật bổ ích của các em. Các dạng hoạt động của tổ chức Đội là: vui chơi, học tập, lao động, hoạt động xã hội. Mỗi dạng hoạt động có vai trò, tác dụng khác nhau đối với sự phát triển nhân cách của học sinh, trong đó, phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp để đảm bảo mục tiêu học tập là một nội dung quan trọng trong hoạt động Đội, giúp các em khép kín “học để hành, hành để học”, phát triển kĩ năng tự học do được rèn luyện hàng ngày.
* Mục đích của biện pháp:
- Phát huy vai trò của hoạt động Đội trong việc phát triển kĩ năng tự học là nhằm giúp các em được chủ động học, học được nhiều với tinh thần “vui học”, “học mà chơi, chơi mà học”.
* Nội dung biện pháp:
- Hướng dẫn đội viên thi đua đạt danh hiệu “Cháu ngoan Bác Hồ”, “Chi đội mạnh” của Đội là những hình thức thi đua, động viên cá nhân và tập thể phấn đấu học tập tốt.
- Hướng dẫn học sinh được hỗ trợ nội dung học tập đã học trên lớp bằng việc kích thích khả năng vận dụng những điều đã học vào thực tiễn cuộc sống, tự rèn luyện, học hỏi ở nhiều người bằng việc tổ chức các hình thức học tập hấp dẫn như:
+ Tổ chức “Vui học tập”
+ Thi đua “Tiết học hay”, “Ngày học tốt”, “Đôi bạn cùng tiến”...
+ Tự làm sổ tay học tập các môn như Toán, Tiếng Việt, Khoa – Sử - Địa...
+ Tham gia các chuyên mục “Đố bạn”, “ Bạn có biết”, “Đố vui để học”.
*Cách thực hiện:
- Các hoạt động nhằm giúp học sinh vui học và tự học.
- Phải thực sự đoàn kết, thu hút được tất cả học sinh lớp 5 tham gia mọi hoạt động do tổng phụ trách tổ chức; tên và nội dung phong trào, hội thi phải hấp dẫn, lành mạnh, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của các em và với vấn đề phát triển kĩ năng tự học.
- Thi đua phải phong phú về hình thức, nghiêm túc về ý thức, sinh động, tránh việc có phát động mà không thực hiện tốt. Thi đua cần tạo được đủ các điều kiện, kích thích được thái độ cầu thị, vui sướng, tự hào lành mạnh về thành tích của mỗi cá nhân và tập thể.
- “Vui học tập” là một dịp giúp các học sinh lớp 5 ôn tập một số kiến thức cơ bản về nội dung học tập đã học một cách nhẹ nhàng, đầy hứng thú nên cần hướng dẫn các em chuẩn bị kĩ càng các nội dung, tránh cho mỗi đội viên trạng thái khi chưa được “hái hoa điểm tốt” để trả lời các câu hỏi hay câu đố thì tỏ ra thờ ơ, đôi khi chọc phá nhưng khi tham gia lại tỏ ra lo lắng, căng thẳng, mệt mỏi.
- Hướng dẫn học sinh tự làm sổ tay học tập: các em sử dụng phiếu rời, đính vào bằng một loại kẹp để tiện đóng các phiếu cùng loại trò chơi (khổ bằng ½ trang giấy vở học sinh sẽ khoa học hơn là dùng sổ) vào với nhau để khi cần có thể lấy ra bổ sung tiếp hoặc đính thêm phiếu mới vào.
- Hướng dẫn học sinh khiêm tốn học hỏi các anh chị lớp trước và sẵn sàng hướng dẫn, dìu dắt các em những kinh nghiệm của mình theo phương châm “Dạy chính là tự học”.
Học sinh tích cực tham gia các hoạt động Đội
3.5.2. Tăng cường vai trò giáo dục của gia đình học sinh
- Gia đình là nơi có thời gian và điều kiện cho học sinh tự học, tự nghiên cứu và phát triển, cũng là nơi có môi trường cho học sinh thực hành những gì đã tiếp nhận ở nhà trường nên có lợi thế cơ bản là tạo điều kiện và môi trường thuận lợi để phát triển nội lực tự học, tự rèn luyện của từng cá nhân học sinh.
* Mục đích của biện pháp
- Tăng cường vai trò giáo dục của gia đình học sinh để phát huy lợi thế của gia đình đối với việc phát triển kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5.
* Nội dung biện pháp
- Nâng cao nhận thức của gia đình học sinh lớp 5 về vai trò tự học: trao đổi với phụ huynh về vai trò tự học để từ đó giúp phụ huynh thực sự trở thành một lực lượng giáo dục và yên tâm về việc hướng dẫn học sinh tự học. Bên cạnh đó, giáo viên và gia đình cùng thống nhất quan điểm và phương pháp dạy – tự học đối với học sinh.
- Trao đổi với gia đình học sinh về phương pháp dạy học con tự học: Gia đình là người định hướng, động viên cho con tự học làm được bài tập bằng hành động và suy nghĩ của chính mình. Có thể thực hiện như sau:
+ Bước 1: Gia đình định hướng, con tự suy nghĩ làm bài tập.
+ Bước 2: Gia đình tổ chức cho con trình bày, trao đổi cách làm của mình.
+ Bước 3: Gia đình kết luận, con tự kiểm tra, tự điều chỉnh.
- Giáo viên thường xuyên, kịp thời có sự liên hệ, trao đổi với gia đình học sinh để học trở thành đối tác có trình độ của nhà trường. Bên cạnh đó, luôn có sự khuyến khích việc tham gia tích cực của họ về vấn đề học tập nói chung, phát triển kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5 nói riêng để gia đình học sinh góp phần vào phát triển trí tuệ và kích thích hứng thú học tập của chính con em mình.
* Cách thực hiện
- Giáo viên coi gia đình học sinh là cộng tác viên, chủ động mời các bậc phụ huynh hợp tác thông qua buổi họp phụ huynh đầu năm.
- Giáo viên hợp tác chặt chẽ, sẵn sàng điều chỉnh khiếm khuyết cho các bậc cha mẹ. Hợp tác chặt chẽ để cha mẹ học sinh có thể kịp thời bổ sung và mở rộng tại nhà những kiến thức của học sinh lớp 5.
Phụ huynh học sinh định hướng, động viên các em tự học
3.6: Tổ chức hoạt động tự học cho học sinh lớp 5:
- Các hoạt động tự học ngoài giờ lên lớp cho học sinh lớp 5 vô cùng quan trọng và cần thiết. Nhất là nó đang là một trong những biện pháp phát triển việc tự học, tự tìm tòi và tự thu lấy kiến thức cho bản thân mình. Bên cạnh đó, tự học ngoài giờ lên lớp giúp học sinh chủ động hơn trong việc sáng tạo, rèn kĩ năng sống trong thực tế cuộc sống của các em.
*Mục đích của biện pháp
- Giúp học sinh có sự rèn luyện và phát huy vai trò tự học của học sinh lớp 5.
*Nội dung biện pháp
- Giáo viên có kế hoạch và nội dung các chương trình học tập bên ngoài nhằm giúp học sinh có hứng thú, kích thích học sinh trong quá trình học tập.
- Học sinh tự chủ động trong quá trình tiếp thu kiến thức mới thông qua việc tự học ở bên ngoài lớp.
*Cách thực hiện
- Giáo viên đưa kế hoạch tổ chức các hoạt động học tập ngoài giờ lên lớp trong năm học cho Ban giám hiệu duyệt.
- Chủ động phối hợp với tổng phụ trách thực hiện những giờ học bên ngoài lớp. Như những môn Lịch sử - Địa lí – Khoa học: giáo viên nên đưa ra 1 vấn đề cần giải quyết và cho học sinh đi tham quan thực tế, học sinh tự tìm hiểu, ghi chép, hệ thống lại vấn đề và giải quyết những vấn đề được giao. Sao đó, học sinh thuyết trình, bàn bạc, trao đổi và giáo viên là người chốt lại để học sinh rút ra được bài học của môn đó. Chính cách học này sẽ giúp các em hăng hái, thích thú và tự học có hiệu quả rất cao.
- Học sinh sẽ là người tự nắm lấy kiến thức của mình thông qua quá trình tự học và nó chính là phương pháp phát triển kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5 sau này.
Học sinh tự học tại nhà
Học sinh tự học trên lớp vào giờ truy bài.
IV. Kết quả thực hiện:
- Áp dụng lần đầu tại lớp 5.8 từ tháng 9/2021 đến tháng 6/2022.
Về phía học sinh:
- Khả năng tư duy của học sinh được phát huy.
- Kĩ năng tự học, tự giải quyết vấn đề được nâng cao.
- Học sinh được độc lập trong suy nghĩ.
- Học sinh hứng thú hơn khi đến trường, yêu thích việc học và lĩnh hội tri thức.
Kết quả học tập của lớp tôi như sau:
- Về phong trào Đội các em tích cực tham gia và đạt được nhiều thành tích:
+ Giải Nhì hội thi: “Thử tài rubik”
+ Giải Ba hội thi: “Em yêu chữ Việt”
+ Giải Ba hội thi: “Viết cảm nhận về sách”
+ Giải Khuyến khích hội thi: “Kế hoạch nhỏ”.
+ Tích cực học và làm theo báo Đội
+ Tích cực tham gia hội thi: “Sáng tác thơ, văn”
+ Tích cực tham gia hội thi trực tuyến: “Em yêu tổ quốc Việt Nam”
+ Tích cực tham gia hội thi trực tuyến: “Tự hào trang sử Đội – Vững bước tiến lên Đoàn.
+ Tích cực tham gia ủng hộ sách cho thư viện
Về phía giáo viên:
- Khi giảng dạy các em tự tìm hiểu lĩnh hội tri thức, hình thành được những kỹ năng và thói quen tư duy tích cực của học sinh. Vì thế, giáo viên giảng dạy rất nhẹ nhàng, học sinh học tập ngày càng tốt.
- Nâng cao được chất lượng học tập của lớp, góp phần nâng cao chất lượng của nhà trường.
- Tạo được lòng tin đối với phụ huynh.
- Đạt GVG cấp Huyện
- Đạt Nhà giáo trẻ tiêu biểu cấp Huyện
- Đạt Phụ nữ 2 giỏi cấp Huyện
- Đạt Phụ trách Nhi giỏi cấp Huyện
- Đánh giá xếp loại viên chức đạt Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ
Về phía phụ huynh:
- An tâm hơn về việc học của con em mình.
- Tin tưởng tuyệt đối về sự dạy dỗ của giáo viên.
- Gắn chặt mối quan hệ gia đình.
V. Bài học kinh nghiệm:
- Đổi mới giáo dục để phù hợp với sự phát triển của thời đại là một tất yếu. Chính vì thế, đổi mới phương pháp dạy học trở thành khâu then chốt. Dạy cách tự học và học cách tự học đang là mối quan tâm đặc biệt của những nhà nghiên cứu khoa học, các cấp quản lí giáo dục, giáo viên, gia đình học sinh và toàn xã hội.
- Trong các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình phát triển kĩ năng tự học thì cách thức giảng dạy của giáo viên có ảnh hưởng sâu sắc nhất. Giáo viên cần có nhận thức, trách nhiệm, có những biện pháp thiết thực, phù hợp, khoa học để nâng cao kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5.
- Từ đó cho thấy, học sinh tiểu học có thể tự học, tự học được và có thể phát triển ở học sinh các kĩ năng tự học cần thiết. Đây là nền móng để xây dựng các biện pháp phát triển kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5 nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học.
Xuất phát từ định hướng đổi mới, trên cơ sở lí luận và thực tiễn đã nêu và cùng với việc thấm nhuần một số nguyên tắc cơ bản (đảm bảo tính mục tiêu, tính khả thi, tính toàn diện), tôi tiến hành xây dựng hệ thống biện pháp phát triển kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5. Đó là giáo viên cần phải:
- Xác định nội dung phát triển kĩ năng tự học cho học sinh tiểu học
- Tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức, xây dựng động cơ, thái độ và kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5
- Đảm bảo thực hiện mục tiêu cho hoạt động tự học của học sinh lớp 5
- Đổi mới phương pháp dạy của giáo viên nhằm tác động tích cực đến việc tự học của học sinh lớp 5
- Tăng cường sự tham gia của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để hỗ trợ việc tự học của học sinh lớp 5
- Tổ chức hoạt động tự học ngoài giờ lên lớp cho học sinh lớp 5
Có nhận thức đúng thì mới hành động đúng được nên biện pháp 1,2 được xem là tiền đề để tạo ra cho giáo viên hoạt động đúng với định hương đổi mới. Biện pháp 3,4 đóng vai trò là chìa khóa bởi nó thể hiện rõ nét hoạt động hướng về người học, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Biện pháp 5,6 là sự kết hợp với các lực lượng giáo dục khác rất sát với hoạt động phát triển kĩ năng tự học cho học sinh lớp 5. Các biện pháp này có mối quan hệ mật thiết với nhau tạo thành một thể thống nhất nên cần thực hiện đồng bộ, linh hoạt theo đặc điểm riêng của từng lớp, từng trường, từng đối tượng học sinh để góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
Thông tin
Tên tác giả: Trần Thị Tươi - Trường Tiểu học Vĩnh Lộc A
Đơn vị đồng hành
Đơn vị bảo trợ truyền thông
