"Nhạc trưởng" hệ thống vé tàu điện tử: "Đưa ngành đường sắt nhanh chóng tiếp cận CMCN 4.0"
Trong năm thứ 3 triển khai bán vé tàu Tết qua mạng, ICTnews đã có cuộc phỏng vấn với ông Bùi Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm Giải pháp Dịch vụ đường sắt thuộc FPT IS, đơn vị trực tiếp triển khai, để nhìn lại quá trình phát triển hệ thống, những tồn tại và cả tầm nhìn cho thời gian tới.
ICTnews đã có cuộc phỏng vấn với ông Bùi Thanh Bình (trong ảnh), Giám đốc Trung tâm Giải pháp Dịch vụ đường sắt thuộc FPT IS, đơn vị trực tiếp triển khai, để nhìn lại quá trình phát triển hệ thống, những tồn tại và cả tầm nhìn cho thời gian tới.
Đến nay đợt bán vé tàu Tết 2018 đã diễn ra được một tuần. Tiếp nối những năm gần đây, năm nay hành khách vẫn có thể mua vé tàu Tết qua mạng trên trang chủ của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam là dsvn.vn, bên cạnh cách thức đặt mua qua các tổng đài như 1900.0109 (dành cho khu vực phía Bắc) hoặc 1900.1520 (khu vực phía Nam), hoặc như cách truyền thống là ra các quầy bán vé, đại lý vé.
Hệ thống bán vé tàu qua mạng tỏ ra hoạt động khá hiệu quả. Như ICTnews đã đưa tin, chiều tối ngày 16/10/2017, sau chưa đầy 2 ngày mở bán vé tàu Tết, FPT - đơn vị hợp tác cùng Đường sắt Việt Nam triển khai hệ thống vé tàu điện tử cho biết, tổng số vé tàu Tết đã được bán thành công là 47.576 vé.
Trong đó có 13.113 vé được bán tại ga, 4.110 vé được bán tại đại lý, còn số vé đặt và thanh toán online qua website là 19.111 vé, số vé được hành khách đặt mua qua website nhưng thanh toán trả sau là 11.242 vé. Như vậy 63,7% tổng số vé tàu Tết đã được bán là thực hiện qua mạng. Tỷ lệ này được duy trì đến những ngày tiếp sau nữa.
Về tiện ích của hệ thống mua vé tàu qua mạng thì tất cả đều thấy rõ sau hơn 3 năm triển khai. Đường sắt Việt Nam thường xuyên khuyến cáo hành khách mua vé qua mạng như một giải pháp tối ưu để đỡ phải vất vả xếp hàng, mất thời gian chờ đợi, nhất là trong những đợt cao điểm. Năm nay ở ga Hà Nội khá yên bình nhưng ga Sài Gòn thì khá dồn dập người đến mua vé tàu Tết.
Trong năm thứ 3 Đường sắt Việt Nam triển khai bán vé tàu Tết qua mạng với một hệ thống hoàn chỉnh, ICTnews đã có cuộc phỏng vấn với ông Bùi Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm Giải pháp Dịch vụ đường sắt thuộc Công ty Hệ thống Thông tin FPT (FPT IS), đơn vị trực tiếp triển khai, để nhìn lại quá trình phát triển hệ thống từ buổi ban đầu đến nay, những khó khăn, tồn tại và tất nhiên cả tầm nhìn, khát vọng cho thời gian tới.
Thưa ông Bùi Thanh Bình, FPT đã triển khai hệ thống bán vé vé tàu điện tử từ năm 2014 và đến nay đã vận hành hệ thống qua 3 dịp Tết là 2015, 2016 và 2017. Vậy ông có thể chia sẻ hệ thống đã được nâng cấp như thế nào qua từng năm?
Hệ thống bán vé điện tử được FPT IS bắt đầu xây dựng từ tháng 2/2014 và được chính thức khai trương đưa vào sử dụng ngày 21/11/2014. Trong thời gian đầu hệ thống mới chỉ cung cấp một nền tảng bán vé trên web. Thời điểm đó hành khách vẫn sử dụng mẫu vé giấy truyền thống và bản in vé vẫn là một chứng từ pháp lý quan trọng giúp kiểm tra soát vé và làm chứng từ thanh toán.
Đến ngày 1/9/2015, Hệ thống bán vé điện tử đã cung cấp một công cụ hoàn chỉnh cho ngành đường sắt phát hành và sử dụng vé tàu điện tử thay thế hoàn toàn vé giấy truyền thống. Lúc này dữ liệu điện tử trong Hệ thống bán vé điện tử do FPT IS cung cấp được công nhận là vé đi tàu hợp lệ (khách hàng đã có thể tự in vé ở nhà - PV). Việc chuyển đổi sang vé điện tử giúp ngành đường sắt giảm chi phí đầu tư vận hành đặc biệt là các chi phí liên quan đến máy in vé chuyên dụng trước đó.
Trong năm 2016, FPT IS phát triển thêm các tính năng mới cho Hệ thống bán vé điện tử như Hệ thống quản lý chăm sóc khách hàng thường xuyên, Hệ thống thông tin phục vụ hành khách tại các nhà ga, Hệ thống soát vé trên thiết bị di động cho tổ tàu, tích hợp thêm nhiều đối tác thanh toán trực tuyến để mở rộng các kênh thanh toán mới cho khách hàng.
Từ đầu năm 2017 đến nay, Hệ thống bán vé điện tử đã liên tục được nâng cấp cải tiến với nhiều tính năng quản trị mới cho phép ngành đường sắt quản lý mở rộng các mô hình kinh doanh kết hợp với vận tải truyền thống để cung cấp một dịch vụ tốt nhất, đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Về cụ thể, Hệ thống đã giúp ngành đường sắt quản lý và xây dựng các chương trình giá vé linh hoạt để tạo sức hút, lôi kéo hành khách sử dụng dịch vụ đường sắt đặc biệt trong dịp thấp điểm. Hệ thống cũng cung cấp công cụ để ngành đường sắt đưa vào kinh doanh thêm các dịch vụ giá trị gia tăng như kết hợp vận tải đa phương thức, nối chuyến với các loại hình vận tải đường bộ khác tại các ga lớn, kinh doanh thêm các dịch vụ trong suốt hành trình di chuyển trên tàu của hành khách.
Trong mùa bán vé Tết năm 2018, FPT IS đã đưa thêm tính năng chống robot (phần mềm trung gian) trên hệ thống để đảm bảo việc mua vé trên web được bình đẳng và minh bạch, giúp những người có nhu cầu mua vé thực sự tiếp cận được với vé điện tử, góp phần hạn chế cơ hội cho những hành vi đầu cơ vé có tổ chức.
Qua 3 năm vận hành, FPT IS cũng đã liên tục nâng cấp cải tiến thuật toán xếp hàng giữ chỗ để đảm bảo việc giữ chỗ được diễn ra suôn sẻ, thuận tiện, không gây ra sự chồng chéo.
Ông có thể chia sẻ điều gì là khó khăn nhất khi triển khai hệ thống bán vé tàu điện tử?
Tôi có thể nói để triển khai một hệ thống CNTT thành công thì mấu chốt vẫn là nhận thức và sự quyết tâm của lãnh đạo. Rất may mắn là trong một vài năm trở lại đây lãnh đạo ngành đường sắt luôn đặt sự quan tâm hàng đầu trong việc ứng dụng CNTT và coi CNTT như là một chìa khóa cho sự đổi mới và phát triển của ngành.
Vì vậy việc triển khai hệ thống bán vé điện tử trong suốt thời gian vừa qua luôn diễn ra khá thuận lợi và đã đạt được nhiều kết quả rõ nét. Tôi tin rằng, với ý chí quyết tâm ứng dụng CNTT của lãnh đạo ngành đường sắt thì không có bất cứ khó khăn trở ngại nào trong quá trình triển khai ứng dụng CNTT vào điều hành sản xuất.
Năm 2015, được biết thời gian chờ thanh toán trả sau cho khách hàng đặt vé trên hệ thống điện tử được giảm từ 48 giờ xuống 24 giờ để hạn chế nạn "cò" vé, nhưng đến nay khoảng thời gian chờ này đã được tăng lên 72 giờ. Đó phải chăng là do FPT IS đã có giải pháp khác thưa ông?
Trong đợt cao điểm bán vé tàu tết năm 2018, FPT IS đã đưa ra tính năng chống robot. Đây là một tính năng mới đảm bảo sự công bằng và bình đẳng cho tất cả những người mua vé trên web dsvn.vn. Với sự xuất hiện của công cụ này các hành vi sử dụng robot sẽ bị ngăn chặn, giúp cho tất cả mọi người đều mua vé bình đẳng như nhau.
Hiện nay nhiều người dùng kêu phải mất phí 2.000 đồng mới có thể đăng ký tài khoản dùng ứng dụng mua vé trên smartphone, trong khi chương trình đăng ký hội viên để có tài khoản miễn phí thì chưa triển khai? Vậy kế hoạch phát triển chương trình hội viên trong thời gian tới của FPT IS ra sao?
Hệ thống quản lý và chăm sóc khách hàng thường xuyên đã được FPT IS xây dựng cho Đường sắt trong năm 2016. Tuy nhiên đến nay hệ thống vẫn chưa đi vào hoạt động vì còn đang thiếu những chính sách đi kèm, ngành đường sắt có vẻ cũng đang thiếu nhân lực chuyên trách cho việc này.
Trong năm 2017 này với sự vào cuộc quyết liệt của lãnh đạo ngành trong việc chủ trương phát triển lấy khách hàng làm trung tâm, tôi tin ngành đường sắt sẽ có sự đổi mới mạnh mẽ trong việc đưa hệ thống chăm sóc khách hàng thường xuyên đi vào hoạt động để đem lại lợi ích cho người dân và cũng nâng cao hiệu quả kinh doanh cho ngành.
Ông có thể hé lộ tỷ lệ đặt vé qua ứng dụng smartphone hiện nay là bao nhiêu? Và trong thời gian tới FPT IS có dự định nâng cấp gì cho "app"?
Hiện nay FPT IS đã cung cấp ứng dụng mua vé trên điện thoại di động, tập trung cho 2 dòng điện thoại chạy hệ điều hành Android và iOS. Trong thời gian tới chúng tôi sẽ nâng cấp ứng dụng web để hiển thị thông tin phù hợp hơn với các màn hình điện thoại thông minh hiện có trên thị trường, đồng thời cũng sẽ nâng cấp các ứng dụng bán vé di động với nhiều tính năng và giao diện thuận tiện, thân thiện hơn.
Như ông vừa chia sẻ FPT còn đang triển khai các hệ thống soát vé bằng smartphone. Hệ thống này chưa được nhắc đến nhiều, ông có thể chia sẻ hệ thống này đã được triển khai đến đâu không? Và hệ thống có thể tạo ra tác động thế nào đối với đội ngũ soát vé hiện tại?
Đây là một hệ thống nội bộ của ngành đường sắt. Hiện nay FPT IS đã cung cấp một số thiết bị đặc chủng cho đường sắt phục vụ soát vé trên tàu, nâng cấp và phát triển thêm ứng dụng trên thiết bị di động cho phép nhân viên tổ tàu có thể cài ứng dụng lên các thiết bị di động cá nhân để phục vụ công tác. Việc chạy trên thiết bị cá nhân sẽ đòi hỏi phải có mật khẩu và đăng ký để đảm bảo an toàn bảo mật thông tin đặc biệt trong những tình huống mất thiết bị.
Ứng dụng này sẽ giúp nhân viên tổ tàu kiểm tra tính hợp lệ của các vé đi tàu một cách chính xác. Ngoài ra ứng dụng cũng cung cấp thông tin về sơ đồ chỗ ngồi để nhân viên có thể chủ động phục vụ hành khách tốt hơn. Với mỗi một ga dừng đỗ, hệ thống sẽ cảnh báo có bao nhiêu người lên, bao nhiêu người xuống để nhân viên soát vé có kế hoạch hỗ trợ hành khách kịp thời.
Đối tác của FPT IS là Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đánh giá thế nào về các hệ thống bên mình cung cấp thưa ông?
Với câu hỏi này tôi nghĩ Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sẽ là đơn vị đánh giá khách quan nhất về Hệ thống bán vé điện tử.
Như hiện tại FPT đang hỗ trợ Tổng công ty Đường sắt xây dựng Hệ thống quản lý điều hành trực tuyến. Hệ thống này sẽ giúp chia sẻ và kết nối thông tin giữa các bộ phận trong toàn ngành một cách chính xác, tức thời từ đó giúp cho công tác điều hành sản xuất được thuận lợi, cắt giảm các công đoạn và chi phí không cần thiết.
Bên đường sắt có đặt ra cho mình bài toán phát triển nào trong thời gian tới không thưa ông? Và bản thân FIS có đặt kỳ vọng gì cho hệ thống?
Trong thời gian tới, FIS kỳ vọng sẽ cung cấp cho ngành đường sắt những báo cáo đánh giá chuyên sâu về nhu cầu đi lại của người dân để giúp ngành đường sắt xây dựng những kế hoạch kinh doanh phù hợp, nâng cao thị phần vận tải cho đường sắt trước áp lực ngày càng tăng của các loại hình vận tải khác.
Là công ty dịch vụ CNTT hàng đầu tại Việt Nam, kết hợp với những kiến thức kinh nghiệm về ngành đường sắt được tích lũy trong 3 năm qua, FIS rất mong muốn có thể đóng góp công sức nhiều hơn nữa trong cuộc cách mạng số hóa của ngành đường sắt, đưa ngành đường sắt nhanh chóng tiếp cận với cách mạng công nghiệp 4.0.
Nhân đây xin được hỏi khi thực hiện dự án vé tàu điện tử ông có nhận thấy tiềm năng nào để phát triển mô hình tương tự ở những dịch vụ khác như xe buýt, đường sắt trên cao, hay thậm chí là xe khách trong xu hướng giao thông thông minh, thành phố thông minh hiện nay?
Khi bắt tay vào phát triển Hệ thống bán vé điện tử, FIS cũng đã nghiên cứu rất nhiều hệ thống tương tự trên thế giới bao gồm cả Ấn độ, Trung Quốc, Đức, Nhật, Anh và Mỹ. Về cơ bản thì lõi của các hệ thống bán vé điện tử là tương đối giống nhau.
Tuy nhiên khi áp dụng vào Việt nam, cụ thể cho ngành đường sắt thì FIS đã có một số cải tiến để đáp ứng được các yêu cầu đặc thù của các nước đang phát triển, đặc biệt là giải quyết bài toán vé vào các dịp cao điểm.
Với thiết kế hiện nay hệ thống bán vé điện tử có thể cung cấp cho tất cả các loại hình kinh doanh vé vận tải hành khách bao gồm xe buýt, xe khách đường dài, tàu hỏa nội đô… Với việc tích hợp các công nghệ mới vào hệ thống bán vé điện tử, FPT IS cũng có thể xây dựng các mô hình vé và cổng soát vé tự động khác nhau như vé giấy sử dụng mã QR, NFC (giao thức kết nối không dây tầm gần - PV), thẻ từ để có thể phù hợp với các loại hình như vé lượt, vé tháng, vé ngày… Đặc biệt hiện nay FIS cũng đang nghiên cứu áp dụng Hệ thống vé điện tử cho một số tập đoàn vui chơi giải trí.
Rất cảm ơn ông vì cuộc trao đổi thú vị và cởi mở!
Anh Hào - ICTNews
