Quản lý loại hình dịch vụ Grab, Uber

Loại hình dịch vụ vận tải "ta-xi công nghệ" như Grab, Uber đã được Chính phủ cho phép thí điểm, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) ban hành kế hoạch thực hiện trong hai năm, từ đầu năm 2016 và kết thúc vào tháng 1-2018.

Hiện nay, thời gian thí điểm sắp kết thúc, việc có tiếp tục mở rộng loại hình vận tải này hay không đang thu hút sự quan tâm của dư luận. Theo ý kiến các chuyên gia, cần xây dựng khung pháp lý chặt chẽ đối với loại hình dịch vụ này để bảo đảm lợi ích chung của xã hội.

"Ta-xi công nghệ" lấn át truyền thống

Sau gần hai năm thí điểm, đến nay đã có 10 đơn vị triển khai loại hình kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng điện tử ứng dụng công nghệ, trong đó có các hãng ta-xi lớn như Vinasun, Mai Linh,... Tuy nhiên, hai ứng dụng phổ biến nhất, được nhiều người dân sử dụng để kết nối vận tải vẫn là Grab và Uber.

Tại hội thảo về xây dựng khung pháp lý cho dịch vụ công nghệ kết nối vận tải do Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN tổ chức mới đây, TS Lê Thu Hiền, Trung tâm Tư vấn phát triển GTVT (Trường đại học GTVT) cho biết, qua khảo sát nhanh, phần lớn hành khách và lái xe có đánh giá tích cực về dịch vụ của Grab, Uber. Tuy nhiên, một số địa phương như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các hãng ta-xi truyền thống lại có phản ứng tiêu cực, nhiều ý kiến đề nghị hạn chế loại phương tiện này.

Chủ tịch HÐQT hãng ta-xi Thành Công Nguyễn Anh Quân cho rằng, Grab, Uber đã vượt quá khung quy định trong kế hoạch thí điểm, triển khai dịch vụ ở các địa phương khi chưa được phép, hình thức xe đi chung dù không được chấp thuận thực hiện nhưng các đơn vị này vẫn cung cấp trên phần mềm ứng dụng.

Vì thế, cần có khung pháp lý mới phù hợp hơn, công bằng hơn với các loại hình vận tải. Cơ quan quản lý cần tạo sân chơi bình đẳng, công bằng, không xảy ra xung đột lợi ích giữa các bên.

Trong văn bản trả lời ý kiến chất vấn của đại biểu Quốc hội về việc cho phép thí điểm dịch vụ vận tải công nghệ, Thủ tướng Chính phủ đánh giá, dịch vụ vận tải áp dụng công nghệ đã tạo sự thay đổi tích cực trong các doanh nghiệp vận tải và công nghệ, giúp các doanh nghiệp vận tải không ngừng đổi mới, chủ động tiếp cận và làm chủ các ứng dụng, cạnh tranh bình đẳng với các công ty nước ngoài.

Việc phát triển các loại hình kinh doanh vận tải này đã phần nào tác động đến loại hình kinh doanh vận tải hành khách bằng ta-xi, là quy luật tất yếu nhưng mang tính tích cực theo hướng đáp ứng được nhu cầu đi lại của nhân dân với chi phí phù hợp hơn, bảo đảm thuận tiện, an toàn.

Hài hòa lợi ích

Dù còn nhiều ý kiến khác nhau nhưng có thể nhận thấy, tất cả đều thống nhất xu thế ứng dụng công nghệ là không thể đảo ngược. Vấn đề là làm thế nào để khai thác tối đa ưu điểm của mô hình và hạn chế thấp nhất bất cập.

Ðiều đó đòi hỏi phải có một khuôn khổ pháp lý mới phù hợp. Bộ GTVT đang chuẩn bị trình Chính phủ nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 86/2014/NÐ-CP về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô-tô.

Theo PGS,TS Từ Sỹ Sùa (Trường đại học GTVT), việc thí điểm đã triển khai được hai năm, đến nay vẫn chưa hoàn thiện khung pháp lý là quá muộn. Khi xuất hiện loại hình vận tải mới, cơ quan quản lý cần xây dựng khung pháp lý để Nhà nước điều tiết, hài hòa lợi ích giữa các bên.

Ðiều quan trọng nhất là môi trường kinh doanh phải bình đẳng, bảo đảm lợi ích của tất cả các bên. Ðơn vị cung cấp dịch vụ phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm nộp thuế với Nhà nước. "Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, đòi hỏi ta-xi truyền thống phải tự đổi mới mình, đồng thời, cơ quan chức năng cần xây dựng khung pháp lý, góp phần phát triển bền vững ngành vận tải hành khách" - PGS, TS Từ Sỹ Sùa chia sẻ.

Thực tế, hiện nay vẫn còn những quan điểm khác biệt của xã hội, các bộ, ngành hoặc địa phương về loại hình vận tải mới. Ngay cả việc gọi tên loại hình này là "ta-xi công nghệ" hay xe hợp đồng; Grab, Uber là doanh nghiệp vận tải hay doanh nghiệp cung cấp ứng dụng công nghệ cũng còn ý kiến tranh cãi.

Nhiều chuyên gia kinh tế đánh giá, trong quá trình xây dựng khung pháp lý với loại hình này, cần xác định nguyên tắc, trước tiên phải ủng hộ ứng dụng công nghệ mới để bảo đảm lợi ích xã hội như giảm lưu lượng vận tải, giảm chi phí, bảo đảm chất lượng dịch vụ tốt nhất. Cùng với đó, cần cạnh tranh lành mạnh theo cơ chế thị trường, giảm rủi ro cho khách hàng.

Vì thế, nên mở rộng cửa, chấp nhận loại hình dịch vụ vận tải mới, loại bỏ một số quy định không còn phù hợp thực tiễn. Trong tương lai, cần khuyến khích kết nối, hướng tới ta-xi truyền thống cũng sử dụng công nghệ, tạo ra nền tảng công nghệ chung, tiên tiến.

Ðánh giá bước đầu về kết quả thí điểm vận tải hành khách theo hợp đồng điện tử, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, ngoài những kết quả tích cực cũng còn những hạn chế cần điều chỉnh, như phải có sự phối hợp sát sao và trách nhiệm hơn của các cơ quan từ T.Ư đến địa phương, việc tổ chức giao thông cần phù hợp hơn, quản lý chặt chẽ hơn, nhanh chóng bổ sung, điều chỉnh các quy định trong quản lý hoạt động vận tải, công nghệ, thuế,... một cách phù hợp. Với những định hướng để tăng cường công tác quản lý, việc ứng dụng khoa học công nghệ trong lĩnh vực vận tải sẽ được triển khai thuận lợi hơn, đáp ứng tốt hơn nữa nhu cầu đi lại của người dân.

Lương Mạnh Hùng - Báo Nhân dân