Chỉ với smartphone và internet, nông dân Đồng Tháp có thể tự lên đời xoài Cát Chu thành "xoài blockchain", người tiêu dùng 5 châu đều dễ dàng truy xuất nguồn gốc
Nhờ công nghệ blockchain, khi cầm trên tay quả xoài của HTX Mỹ Xương - Đồng Tháp, người tiêu dùng có thể biết được quá trình sản xuất, phân phối, cách sử dụng của sản phẩm, thậm chí quả xoài đang chua ngọt thế nào, khi nào ăn thì vừa vị...
Hợp tác xã (HTX) Mỹ Xương là một HTX có tên tuổi tại Đồng Tháp với sản phẩm xoài Cát Chu .
Tuy nhiên, dù việc sản xuất đã đi vào quỹ đạo, theo ông Võ Việt Hưng, Giám đốc HTX Mỹ Xương, trong quá trình tiêu thụ, nạn hàng giả là một trong những trăn trở của đơn vị này. Dù xoài Cát Chu đã được đăng kí nhãn hiệu, nhưng con tem của HTX bị làm giả, dẫn đến tình trạng "vàng thau lẫn lộn" trên thị trường.
"Xoài chất lượng đưa ra, tự nhiên một ngày bị giả mạo làm chúng tôi thất thoát rất nhiều, vừa về kinh tế, vừa về uy tín. Vì vậy mà chúng tôi phải tìm giải pháp gì đó cho riêng mình," ông Bùi Minh Cần - phó giám đốc HTX Mỹ Xương nói.
5 tháng trước, lãnh đạo HTX Mỹ Xương gặp đại diện Infinity Blockchain Labs (IBL) - công ty chuyên phát triển các giải pháp công nghệ trên nền tảng blockchain tại một hội thảo về blockchain.
Tuần qua, tại một sự kiện khác về blockchain - Vietnam Blockchain Summit 2018 với chủ đề "Từ công nghệ tới chính sách" - 500 trái xoài ứng dụng công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc của HTX Mỹ Xương đã được trình làng.
Để nhập thông tin vào hệ thống, người nông dân chỉ cần mạng internet và một chiếc smartphone
"Chúng tôi lưu trữ lại trên blockchain tất cả các công đoạn từ sau khi thu hoạch cho đến sản xuất và vận chuyển," ông Đỗ Văn Long - giám đốc chiến lược IBL cho biết.
Theo đại diện IBL, từng thông tin trong công đoạn sản xuất trái xoài được lưu trữ trên blockchain, sau đó thể hiện qua mã QR code trên con tem định danh đính lên trái xoài.
Khi dùng điện thoại quét con tem trên quả xoài, người tiêu dùng có thể nhìn thấy được toàn bộ thông tin về quy trình sản xuất và phân phối của quả xoài Cát Chu.
"Con tem thể hiện nguồn gốc xuất xứ, quá trình phân phối của sản phẩm. Hơn nữa, thông qua thông tin trên tem, người tiêu dùng biết được cách sử dụng, thời gian bảo quản, lẫn vị chua vị ngọt như thế nào, khi nào ăn thì vừa vị. Giúp họ ăn quả xoài cảm thấy an tâm," ông Cần cho hay.
Phó giám đốc HTX Mỹ Xương giải thích về hành trình của những quả "xoài blockchain:"
"Khi trái xoài còn ở trên cây, mới bằng ngón tay thì nông dân đã tiến hành bao trái rồi. Sau khoảng 45 ngày thì bắt đầu thu hoạch. Bà con lột từng bao một và kiểm tra từng trái xoài xem có đạt chuẩn hay không. Sau đó xoài được vận chuyển về HTX, được cắt cuống, xử lý nước nóng và sấy khô. Rồi HTX tiến hành dán tem, bao trái lại và đóng gói."
Tức là, con tem dựa trên nền tảng blockchain được in ra và dán vào sản phẩm khi trái xoài đã sẵn sàng ra thị trường.
"Tem này được sinh ra từ chuỗi mã hóa trên blockchain, và được đăng kí trên blockchain ngay khi nó được dán vào xoài - gọi là kích hoạt," ông Long cho biết.
Cũng theo đại diện của IBL, mọi thông tin về quá trình sản xuất xoài, chỉ cần mạng internet và một chiếc smartphone là có thể nhập được là người nông dân và HTX có thể nhập được vào hệ thống.
Ông Đỗ Văn Long nói: "Thông qua hệ thống quản lý blockchain, khi quả xoài "xuất xưởng," chúng tôi sẽ kích hoạt thông tin. Khi ra đến đại lý, đại lý nhận được thông tin thì lại kích hoạt thông tin. Số liệu đó sẽ lưu trữ vào hệ thống – không sửa đổi được.
Khi họ (các đơn vị phân phối, bán lẻ - PV) truy cập vào hệ thống blockchain thì họ ghi dấu là đã pass qua khâu của họ. Tất cả những thông tin này đều được minh bạch trên blockchain."
Chưa có IoT, dữ liệu đầu vào vẫn được nhập thủ công
Theo ông Long, dữ liệu đầu vào (thông tin về quá trình sản xuất xoài được blockchain lưu lại) vẫn được bà con nhập thủ công.
"Nếu quả xoài được trồng trong nhà vườn tiêu chuẩn của Nhật chẳng hạn, việc giám sát nhiệt độ, không khí, độ ẩm, phân bón... hay chuyện hái xoài ngày nào giờ nào thì được đo hết và tiến hành bằng IoT, thông tin rất minh bạch rõ ràng."
Trong khi đó, theo ông Long, đối với quả xoài ở Mỹ Xương - quá trình gói xoài, chọn xoài... đều được người nông dân thực hiện thủ công, và thông tin cũng được nhập bằng tay nên độ minh bạch thông tin đầu vào hoàn toàn phụ thuộc vào người nông dân và HTX.
"Ở Việt Nam hiện nay thì về mặt cơ bản vẫn đang làm bằng tay, chưa thể áp dụng IoT vào hệ thống này," giám đốc chiến lược IBL nói.
Tuy vậy, theo ông, trước mắt công nghệ blockchain đã giúp HTX Mỹ Xương giải quyết được bài toán về truy xuất nguồn gốc nông sản và bảo vệ thương hiệu.
"Blockchain giúp minh bạch thông tin, dẫn đến khi chúng ta phát hiện ra một khâu nào đó hàng nhái hàng giả thì có thể dùng blockchain để track back lại, xem sản phẩm này đã đi qua những khâu nào, từ đó thu hẹp lại phạm vi tìm kiếm. Chứ bản thân blockchain không phải là công nghệ chống hàng giả. Nó chỉ truy vết lại," ông Long giải thích.
Giám đốc chiến lược IBL giải thích: "Khi doanh nghiệp đưa thông tin lên blockchain, bản thân họ phải chịu trách nhiệm với những thông tin đó. Như vậy, tới một lúc có vấn đề xảy người ta sẵn sàng thấy được trách nhiệm thuộc về ai. Chúng ta nhanh chóng xác định được phạm vi, vấn đề xảy ra là gì.
"Khâu n phát hiện ra lỗi của sản phẩm thì track back lại n-1 trước, và khi n-1 mọi thứ đều công khai minh bạch thì track back n-2."
Quả xoài chỉ là khởi đầu
Từ đó, về việc ứng dụng blockchain vào truy xuất nguồn gốc nông sản Việt, ông Đỗ Văn Long nhận định: Cần hiểu về quy trình sản xuất, biết áp dụng blockchain vào khâu nào và giải quyết bài toán gì của nông sản.
"Áp dụng blockchain trong thủy sản chắc chắn sẽ phức tạp hơn," ông Long nêu ví dụ, "Con cá đang bơi dưới nước, mình không thể đánh dấu con cá trong quá trình nó sinh trưởng mà chỉ khi nào mình đưa nó lên trên bờ rồi thì mình mới đánh dấu blockchain lên nó và ghi nhận nó."
"Câu chuyện là, khâu nào nên đưa blockchain," đại diện IBL nói.
Theo ông Long, hoàn toàn có thể ứng dụng blockchain vào các sản phẩm nông nghiệp nếu có quy trình rõ ràng và chọn những khâu phù hợp để áp dụng.
"Cần chỉ ra những điểm nào trong chuỗi dây chuyền hệ thống sản xuất và phân phối và hoạt động kinh doanh của mình đang gặp phải khó khăn và blockchain có thể giúp được," ông Long nhận định.
"Quả xoài ở Mỹ Xương chỉ mới là khởi đầu," ông Long phấn khởi nói.
Theo ông, trong giai đoạn tới IBL sẽ hoàn thiện quy trình và những phiên bản tiếp theo của hệ thống, đồng thời mở rộng ra ứng dụng blockchain vào những loại quả phù hợp với công nghệ này, đặc biệt là những sản phẩm xuất khẩu nổi trội của Việt Nam như thanh long, dừa...
"Chúng tôi sẽ lựa chọn những mặt hàng đã có tiếng, thế mạnh của Việt Nam để đưa công nghệ vào," ông Long cho hay.
Trở lại với HTX Mỹ Xương, theo ông Cần, trong giai đoạn thí điểm này, ngoài giúp người tiêu dùng của HTX an tâm hơn về sản phẩm, công nghệ blockchain còn giúp HTX "nắm được quy trình phân phối trái xoài. Biết được quả xoài đi từ đâu tới đâu, từ đó có dự án kinh doanh, mở rộng thị trường."
"Trong tiêu thụ của chúng tôi và đại lý – có sự minh bạch rõ ràng trong đổi trả hàng hóa. Những phiền lòng không cần thiết sẽ không xảy ra," ông Võ Việt Hưng nói thêm.
Công nghệ blockchain còn mở ra cơ hội mới cho HTX này khi xuất khẩu xoài Cát Chu ra nước ngoài: "Chúng tôi đã thử một số công nghệ mới nhưng khi ra nước ngoài thì không truy xuất được nguồn gốc. Nhưng blockchain thì làm được việc đó," ông Bùi Minh Cần cho biết.
Tức là trong tương lai, khi xuất khẩu xoài ra nước ngoài, người tiêu dùng của HTX Mỹ Xương tại Úc, Nga, Mỹ... sẽ có thể truy xuất được nguồn gốc quả xoài Cát Chu.
Thảo Thảo - TTVN
