Công bố 10 sự kiện khoa học và công nghệ
Ngày 25-12, tại Hà Nội, Câu lạc bộ Nhà báo Khoa học và Công nghệ (KH và CN) Việt Nam (Hội Nhà báo Việt Nam) tổ chức công bố 10 sự kiện KH và CN nổi bật năm 2018. Đây là năm thứ 13 CLB tổ chức bình chọn, nhằm thể hiện sự ghi nhận, tôn vinh cống hiến của các nhà khoa học đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Các sự kiện được lựa chọn theo các lĩnh vực: cơ chế chính sách, khoa học tự nhiên, nghiên cứu ứng dụng, hội nhập quốc tế, khoa học xã hội và nhân văn, tôn vinh nhà khoa học. Tham gia bình chọn có hơn 40 nhà báo của hơn 20 cơ quan truyền thông đại chúng Trung ương và địa phương theo dõi lĩnh vực KH và CN, ngoài ra, có sự thẩm định của các nhà khoa học uy tín.
10 sự kiện KH và CN nổi bật được bình chọn là:
1. Hệ tri thức Việt số hóa chính thức được vận hành: Ngày 1-1-2018, tại Hà Nội, Đề án “Hệ tri thức Việt số hoá” được khởi động dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam. Hệ tri thức Việt số hóa được thiết lập để hướng tới xây dựng một hệ tri thức tổng hợp trong mọi lĩnh vực, góp phần thúc đẩy, tạo điều kiện để mọi người dân học tập, làm chủ tri thức, tăng cường nghiên cứu sáng tạo, ứng dụng tiến bộ KH và CN.
2. Công trình “Cấu trúc polymer và cơ chế hoạt động xúc tác tạo H2 của molybdenum sulfide vô định hình” của TS Trần Đình Phong (Trưởng khoa Khoa học cơ bản và Ứng dụng, Trường đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội - USTH) đã được trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2018.
Nghiên cứu của TS Phong đã chứng minh thành công cấu trúc và cơ chế hoạt động của molybden sulfide vô định hình, một loại vật liệu dễ chế tạo và có giá thành thấp có khả năng thay thế bạch kim cho phản ứng điều chế nhiên liệu sạch H2 từ nước. Nghiên cứu của TS. Phong là một bước tiến quan trọng trong “cuộc chạy đua” tìm ra giải pháp về năng lượng và cắt giảm khí thải CO2 ra môi trường.
3. Hệ thống tính cước thời gian thực của Viettel đoạt giải vàng kinh doanh quốc tế: Ngày 21-10, tại London (Vương quốc Anh), phần mềm tính cước thời gian thực (vOCS 3.0) của Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông quân đội (Viettel) đã được Ban Tổ chức Giải thưởng Kinh doanh quốc tế (International Business Stevie Awards) trao giải vàng ở hạng mục “Sản phẩm hoặc dịch vụ tốt nhất của năm”. Phấn mền vOCS 3.0 của Viettel được ban giám khảo đánh giá cao về sự sáng tạo; tác động đến số người sử dụng lớn.
4. Máy làm đá tuyết từ nước biển phục vụ bảo quản hải sản đánh bắt xa bờ: Trung tâm Phát triển công nghệ cao thuộc Viện Hàn lâm KH và CN Việt Nam đã công bố việc chế tạo thành công máy làm đá tuyết từ nước biển. Đây là kết quả của đề tài nghiên cứu do Thạc sĩ Lê Văn Luân và cộng sự thực hiện. Đề tài đã được nghiệm thu loại xuất sắc và được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là tiến bộ kỹ thuật trong lĩnh vực thủy sản.
5.Vingroup ra mắt Quỹ Hỗ trợ nghiên cứu khoa học- công nghệ ứng dụng: Ngày 21-8 Tập đoàn Vingroup chính thức ra mắt Quỹ Hỗ trợ nghiên cứu KH-CN ứng dụng với mục tiêu tài trợ cho các dự án nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo, robotics, tự động hóa, công nghệ na-nô, năng lượng tái tạo, nguyên liệu thế hệ mới. Quỹ có mức đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng. Đây là hoạt động đầu tư lĩnh vực KH và CN có ý nghĩa của một doanh nghiệp lớn.
6. Nhà máy sản xuất thiết bị điện công nghệ cao Á Châu: Ngày 1-11-2018, Ban quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc đã trao chủ trương đầu tư dự án “Nhà máy sản xuất thiết bị điện Công Nghệ cao Á Châu” cho Công ty cổ phần Kỹ thuật công nghiệp Á Châu. Cùng ngày, Ban quản lý khu công nghệ cao Hòa Lạc, Công ty cổ phần Kỹ thuật công nghiệp Á Châu và Tập đoàn Schneider Electric đã ký kết thỏa thuận hợp tác và chuyển giao công nghệ giữa hai đơn vị.
Sự kiện nói trên đánh dấu bước ngoặt trong lĩnh vực sản xuất,tích hợp-phát triển, quản lý vận hành, giám sát tự động hóa hệ thống năng lượng khi Việt Nam trở thành một trong hai quốc gia trên thế giới có doanh nghiệp đượ c ký kết hợp tác toàn diện và chuyển giao công nghệ cao từ Tập đoàn Schneider Electric - một tập đoàn đa quốc gia hàng đầu thế giới về quản lý năng lượng và tự động hóa.
7. Các hoạt động quốc tế về cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra tại Việt Nam: Ngày 13-7-2018, tại Hà Nội, diễn ra Diễn đàn cấp cao và triển lãm quốc tế về công nghiệp 4.0 (Industry 4.0 Summit 2018).
Diễn đàn cấp cao do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì. Sự kiện thu hút 2.000 đại biểu, gồm 11 đại sứ và đại diện các tổ chức quốc tế, hơn 50 chuyên gia hàng đầu khu vực và thế giới, các doanh nghiệp trong nước, quốc tế. Diễn đàn phục vụ việc xây dựng các chủ trương, chính sách của Việt Nam trong việc tham gia chủ động, có hiệu quả cách mạng công nghiệp 4.0.
Từ ngày 11 đến 13-9-2018, Hội nghị Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN năm 2018 (WEF ASEAN 2018) với chủ đề “ASEAN 4.0: Tinh thần doanh nghiệp và Cách mạng công nghiệp lần thứ 4” đã được tổ chức tại Hà Nội và được đánh giá là hội nghị khu vực thành công nhất.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tham dự Hội nghị cùng nguyên thủ của các quốc gia ASEAN, lãnh đạo cấp cao của các nước đối tác, khoảng 1.000 đại biểu đại diện các tập đoàn đa quốc gia, các doanh nghiệp ASEAN, quốc tế, 800 doanh nghiệp trong nước.
8.Giáo sư Đàm Thanh Sơn nhận Giải thưởng Dirac 2018: Ngày 8-8-2018, Trung tâm Vật lý lý thuyết quốc tế (ICTP) trao Giải thưởng Vật lý Dirac 2018 cho ba nhà vật lý: Subir Sachdev (Đại học Harvard); Xiao-Gang Wen (Viện Công nghệ Massachusetts) và GS Đàm Thanh Sơn ( Đại học Chicago, Mỹ).
Ba nhà khoa học có nhiều đóng góp quan trọng giúp phát hiện các pha mới của vật chất (bên cạnh ba pha quen thuộc là rắn, lỏng, khí) và làm rõ quá trình chuyển tiếp giữa các pha này khi những yếu tố tác động bên ngoài như nhiệt độ và áp suất thay đổi.
GS Đàm Thanh Sơn cùng hai đồng nghiệp đã sử dụng vốn kiến thức sâu rộng từ nhiều lĩnh vực như khoa học vật liệu, hố đen và nguyên tử lạnh để nghiên cứu hệ nhiều vật, qua đó chứng minh giá trị của phương pháp tiếp cận xuyên ngành.
9. TS Nguyễn Thị Hiệp được vinh danh là Nhà khoa học trẻ tài năng của thế giới: TS Nguyễn Thị Hiệp, giảng viên Bộ môn Kỹ thuật y sinh, Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) được vinh danh “Nhà khoa học trẻ tài năng thế giới” do Quỹ L’Oréal – UNESCO trao tặng ngày 21-3 tại Pháp bởi những đóng góp cho ngành y học tái tạo.
Nhóm nghiên cứu của TS Hiệp hiện đang thí nghiệm kiểm tra keo, mục tiêu cuối cùng là thu được một sản phẩm có thể dán ngay lên các loại vết thương, giúp loại bỏ vi khuẩn và thúc đẩy sự tái tạo mô nhanh.
10. Phát hiện di cốt người tiền sử tại hang động núi lửa ở Krông Nô, Đác Nông: Lần đầu tiên, các nhà khoa học Việt Nam đã phát hiện các di cốt của người tiền sử trong các hang động núi lửa, bổ sung thêm cho một loại hình cư trú mới của cư dân tiền sử ở vùng đất đỏ Basalt Tây Nguyên.
Đây là kết quả của đề tài “Nghiên cứu giá trị di sản hang động, đề xuất xây dựng bảo tàng bảo tồn tại chỗ ở Tây Nguyên, lấy thí dụ hang động núi lửa ở Krông nô, Đác Nông” mã số TN17/T06, thực hiện từ tháng 8-2017 đến 8-2020.
Kết quả khai quật đã là bước ngoặt cho việc nghiên cứu nhân chủng học/ cổ nhân học ở Việt Nam, cung cấp luận cứ khoa học cho việc phục dựng, tái hiện sinh cảnh người tiền sử, góp phần xây dựng Công viên địa chất toàn cầu ở Đác Nông.
Thanh Quý - Báo Nhân dân
