Các nhà đầu tư mạo hiểm "đãi cát tìm vàng" trong hệ sinh thái startup Việt

Thực tế, có một khoảng trống lớn trong việc đầu tư ở giai đoạn đầu vì ở giai đoạn này các nhà đầu tư thiếu thông tin về mô hình kinh doanh, tiềm ẩn rất nhiều rủi ro… Đồng nghĩa, họ phải cẩn trọng, tỉnh táo để tìm kiếm được dự án tốt nhất!

Mới đây, CLB Doanh nhân Sài Gòn vừa phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ Thanh niên Khởi nghiệp (BSSC), Quỹ đầu tư JAVIS tổ chức hội thảo “Góc nhìn toàn cầu từ nhà đầu tư khởi nghiệp”. Hội thảo nhằm chia sẻ cách đầu tư vào một startup hiệu quả, kỹ năng để startup kêu gọi vốn thành công.

Founder có “khoảng thở” để quyết các vấn đề của doanh nghiệp

Chia sẻ tại Hội thảo, bà Nguyễn Quỳnh Anh, quản lý chương trình hỗ trợ khởi nghiệp của Thụy Sĩ Swiss EP, cho biết bức tranh toàn cảnh của hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam hiện tại đã thấy đầy đủ các thành phần tham gia từ chính phủ, các nhà hoạch định chính sách, các quỹ đầu tư Việt Nam và quốc tế, các tổ chức/cá nhân hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp và cộng đồng khởi nghiệp….

Số liệu thống kê rất tích cực cho thấy Việt Nam hiện có số lượng startup trên đầu dân cao vì Việt Nam hiện là thị trường rất lý tưởng cho khởi nghiệp: sự hỗ trợ của chính phủ, dân sô trẻ, trình độ cao, và là thị trường tiềm năng cho các sản phẩm/dịch vụ khởi nghiệp. Trên thực tế, Việt Nam được đánh giá là quốc gia đứng thứ ba về độ hấp dẫn trong khu vực Đông Nam Á đối với các nhà đầu tư mạo hiểm, chỉ sau Singapore và Indonesia.

Tuy nhiên, nhìn tổng quan thì việc đầu tư ở giai đoạn đầu tại Việt Nam vẫn cần hỗ trợ nhiều vì các nhà đầu tư thiên thần không chỉ đầu tư vốn mà còn cần các sự hỗ trợ khác như mentoring, kết nối mạng lưới quan hệ, tư vấn chiến lược…

Theo bà Quỳnh Anh, hạt nhân của đầu tư vào khởi nghiệp là đầu tư vào con người nên đừng quản lý quá chặt chẽ, hãy để cho founder có khoảng thở để quyết các vấn đề của doanh nghiệp.

*Bà Nguyễn Quỳnh Anh, Program Manager của Swiss EP*

Đồng quan điểm, ông Yoshiki Sasaki - CEO Quỹ Japan Strategic Capital, cũng cho rằng đầu tư khởi nghiệp, đầu tư vào con người - startup founder là rất quan trọng vì họ là người phát triển doanh nghiệp. Ông chia sẻ lý do ông quyết định đầu tư vào Alibaba vì đội ngũ quản lý của Alibaba rất tuyệt vời, mỗi người có một thế mạnh khác nhau và bổ trợ cho nhau. Sau khi thoái vốn khỏi Alibaba, từ khoản đầu tư 3 triệu USD ban đầu, ông đã thu về 70 triệu USD.

Lời khuyên vàng của các nhà đầu tư

Từ kinh nghiệm đầu tư thành công tại Alibaba, ông Yoshiki Sasaki cho rằng việc đầu tư cho startup là chấp nhận rủi ro nhưng đây phải là những khoản rủi ro có tính toán và luôn ý thức giảm tỉ lệ rủi ro xuống.

Ngoài ra, việc ngồi trong hội đồng quản trị của doanh nghiệp startup cũng rất quan trọng. Vì việc này có thể quản lý được chủ đích của nhà đầu tư, tìm được sự đồng thuận của hội đồng quản trị vào thời điểm thoái vốn.

"Khi định giá công ty startup thì nên nhìn vào bức tranh toàn cảnh và tiên đoán các vòng gọi vốn tiếp theo để có tầm nhìn cho sự phát triển của công ty startup", ông Yoshiki Sasaki nói thêm.

*Ông Yoshiki Sasaki - CEO Quỹ Japan Strategic Capital, chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân của ông khi đầu tư vào Alibaba.*

Từng đầu tư vào 5 công ty nhưng có 4 công ty thất bại, ông Lê Đăng Khoa, Chủ tịch Le Group Ventures, chia sẻ ông đã học rất nhiều bài học từ những thất bại này. Hiện xác suất đầu tư thành công của ông là 80%. Ông cho rằng, bên cạnh việc đầu tư về vốn thì nhà đầu tư phải hỗ trợ các startup về nhân sự, quản lý tài chính, tạo ra một hệ sinh thái để các startups phát triển. Ngoài xem xét yếu tố con người thì nhà đầu tư nên xét thị phần có đủ lớn hay không, có đáng đầu tư hay không.

Trong khi đó, ông Olivier Raussin, nguyên CEO Quỹ Project A Venture, cho biết 5 tiêu chí cân nhắc lựa chọn startup founder để đầu tư là: có niềm tin ở nhau, rõ ràng và đạo đức; có niềm đam mê thật sự; có nền tảng học vấn tốt; biết giới hạn của bản thân; phải có tầm nhìn.

"Đầu tư mạo hiểm đòi hỏi nhà đầu tư phải rất cẩn trọng để chọn ra dự án tốt nhất để đầu tư. Tôi gặp 150 team startups chỉ chọn ra 1 team startup để đầu tư", ông Olivier Raussin nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, ông Oliver cũng chia sẻ những điều Nhà đầu tư cần tránh như không nên quá gấp gáp, có thể liên kết/hợp tác với ban quản trị của công ty startup trước để hiểu về họ trước khi quyết định đầu tư. Khi đầu tư vốn vào công ty không nên nắm quá nhiều cổ phần vì sẽ làm founder trở thành nhân viên làm thuê cho công ty. Điều này sẽ khiến họ mất động lực làm việc và các quỹ đầu tư chuyên nghiệp nhìn vào tỉ lệ % vốn nắm giữ quá lớn của nhà đầu tư thiên thần sẽ không muốn đầu tư vào công ty nữa.

Bà Nguyễn Quỳnh Anh chia sẻ góc nhìn: có một khoảng trống lớn cho việc đầu tư ở giai đoạn đầu vì ở giai đoạn này các nhà đầu tư thiếu thông tin về mô hình kinh doanh chưa kể giai đoạn này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Bà cũng cho rằng đầu tư vào khởi nghiệp là đầu tư vào con người nên đừng quản lý quá chặt chẽ, hãy để cho founder có khoảng thở để quyết các vấn đề của doanh nghiệp. Quan điểm của bà Quỳnh Anh là sự thẩm định đầu tư nên đến từ cả 2 phía, bên cạnh sự thẩm định từ nhà đầu tư thì startup rất nên chủ động thẩm định ngược lại nhà đầu tư để quyết định có nên hợp tác hay không. Vì đây là sự hợp tác win-win cho cả 2 bên, startup có tài chính và sự hỗ trợ cho dự án, ngược lại nhà đầu tư thu được lợi nhuận nếu dự án thành công.

Tại Hội thảo cũng diễn ra phần pitching của 4 dự án startups nổi bật:
BUSMAP: Dự án Busmap là nền tảng ứng dụng miễn phí hỗ trợ cho người đi xe bus tại Việt Nam. Hiện tại Busmap hỗ trợ trên các nền tảng Web, IOS và Android.
Busmap giúp chính phủ tiết kiệm 9 triệu USD cho chính phủ vì không cần xây dựng các trạm chỉ đường, 20% số lượng người dùng xe bus công cộng hiện tại sử dụng busmap với hơn 1.100.000 lượt download với chi phí Marketing là 0, chỉ tốn chi phí operation. Busmap phát triển theo hướng Mobility-as-a-Service đón đầu xu hướng smart city (thành phố thông minh). Busmap phát triển theo 4 hướng:
* Multimodal Trip Planner: giúp người dùng có một kế hoạch di chuyển tích hợp xe bus và các phương tiện vận chuyển khác
* Intergrated Payment System: hỗ trợ thanh toán qua thẻ
* Location-based Advertising: bán cho các bên partner quảng cáo
* Monetizing Big Data: ký MOU với ĐH Khoa học tự nhiên lập phòng lab để phân tích data hỗ trợ phát triển đô thị hoặc bán cho các công ty tiếp thị ứng dụng.
Kế hoạch của Busmap trong 2 năm tới sẽ vươn ra khu vực châu Á, cụ thể năm 2020 Busmap sẽ phát triển thêm 1 triệu user mới.
Bánh Mì Má Hải – Bánh mì chả cá số 1 Việt Nam khởi sự từ năm 2013 từ 1 kios phong cách đường phố và từ năm 2017 Bánh mì Má Hải scale up 2 lần một năm.
Bánh mì Má Hải có tầm nhìn tái định vị và nâng tầm bánh mì Việt, giúp người Việt có thu nhập tốt hơn. Năm 2013, Bánh mì Má Hải khởi nghiệp với số vốn 2 triệu VNĐ, năm 2015 Bánh mì Má Hải có 50 cửa hàng, từ 2017 Bánh mì Má Hải bắt đầu phát triển mô hình franchise. Market size của ngành bánh mì tại Việt Nam là 1.5 Tỷ USD, 2018 đạt doanh thu 1 triệu USD, 2019 đạt doanh thu 2 triệu USD. Các nhân tố thành công của Bánh mì Má Hải: chất lượng sản phẩm, giá cả hợp lý 15K/ổ bánh mì, chứng minh mô hình hoạt động hiệu quả với văn hóa street food chuyên nghiệp và tận tâm phục vụ khách hàng. Kế hoạch 2020 của Bánh mì Má Hải là đầu tư nhà máy, xây dựng phát triển thương hiệu.
Meete – Nền tảng kết nối doanh nghiệp dịch vụ thông qua hình thức đánh giá, ưu đãi và chăm sóc khách hàng.
Meete hướng đến phục vụ hơn 1 triệu cửa hàng tại Việt Nam. Meete cung cấp dịch vụ: media agency inhouse và dịch vụ hỗ trợ: tích điểm, đặt chỗ, phân phối mã ưu đãi cho các cửa hàng F&B, làm đẹp và bán lẻ. Meete tính phí các cửa hàng và các đối tác sử dụng voucher. Định hướng của Meete là chuẩn hóa dịch vụ và gọi vốn để scale up nhanh mô hình.
Graphene Life – Sản xuất vật liệu graphene từ mỡ động vật tái chế ở quy mô lớn với chi phí thấp.
Vật liệu graphene có độ cứng hơn thép, độ dẫn điện hơn đồng, nhẹ và có tính linh hoạt, ứng dụng trong điện tử tạo chíp, trong năng lượng tạo pin sạc nhanh, trong vật liệu xây dựng tăng tính va đập và ứng dụng trong cảm biến. Vấn đề gặp phải của graphene là giá, chất lượng và không thân thiện môi trường khi sản xuất quy mô lớn. Giải pháp của Graphene Life đưa ra là sản xuất graphene từ mỡ động vật tái chế có giá thành 1 USD/gram (giá thị trường là 85 USD/gram). Hiện tại Graphene Life đã ký kết hợp tác chiến lược với một đại học Hàn Quốc và đang trong quá trình đàm phán để ký hợp tác chiến lược với KOVA và tập đoàn của Thái SGC.
Bà Nguyễn Thị Diệu Hằng – CEO BSSC cho biết mục đích của hội thảo giúp các anh/chị Doanh nhân/Nhà đầu tư nhìn nhận hệ sinh thái startups Việt Nam có đầy đủ lĩnh vực từ startup có hàm lượng công nghệ cao như graphene đến startup có lĩnh vực kinh doanh gần gũi như bánh mì, từ startup tạo tác động xã hội như Busmap hoặc startup dẫn đầu xu hướng tiêu dùng như Meete. Những lĩnh vực này đều rất tiềm năng trước xu hướng thay đổi của nền kinh tế. Qua đó hướng các Doanh nhân/Nhà đầu tư quan tâm và chuyển dịch đầu tư vào khởi nghiệp.