Nhật ký innovation: Resilient - Và con tim sẽ vui trở lại

Khi dự các cuộc tổng kết cuối năm, nhìn những gương mặt được xem là “doanh nhân thành đạt” đứng trên sân khấu, tự dưng trong đầu cứ hiện lên một câu hỏi: “Họ đã vượt qua bao nhiêu nghịch cảnh cuộc sống để có thể đứng đó, cúi người xuống cảm ơn đồng đội và cộng đồng đã giúp đỡ họ?”. Những người này, sở hữu một tính cách chung, mà thuật ngữ chuyên ngành tâm lý gọi là “resilient”.

Có may mắn được ngồi riêng, rất khuya, rất thật, và rất nhiều tâm sự với những doanh nhân đứng đầu trong bảng xếp hạng những người giàu nhất sàn chứng khoán, hay những nhà sáng lập công ty khởi nghiệp đình đám, hay những người còn đang vật lộn cơm áo gạo tiền để nuôi quân và nuôi ước mơ, hay những người đang chênh vênh giữa những khắc nghiệt cuộc sống, tôi hiểu một điều: ai cũng có những câu chuyện khó nhọc của riêng mình.

Khó nhọc của cuộc sống, của tinh thần, của công việc và của cả cá nhân. Nhưng lựa chọn đối diện với những trắc trở này như thế nào, sẽ hình thành con người của họ ngày hôm nay.

Nguyễn Minh Trí, chàng trai “vàng” từ bỏ cuộc sống êm ấm ở tập đoàn nước ngoài, khởi nghiệp với công ty nông nghiệp công nghệ cao MimosaTek. Giải thưởng thì nhiều, đầu tư cũng không ít, nhưng đã có lần, Trí rủ hết anh em đi team building – xây dựng đội ngũ, lần cuối.

Lần cuối, là bởi Trí tính ra được rằng, sau chuyến đi này, về đóng cửa công ty. Thị trường khó quá, nhà đầu tư khó quá, bài toán nông nghiệp ngàn đời nay muốn thay đổi một sớm một chiều là bất khả thi…

Nguyễn Thị Xuân Yến, nữ kỷ lục gia Việt Nam quyết tâm nhận sứ mệnh “khoác áo mới cho đặc sản nhà quê” với công ty tư vấn mỹ thuật Trà Quế, mấy năm trời thấy mình sống giữa trời sương mù, chẳng biết nên đi tiếp thế nào trên con đường chẳng mấy ai đi.

Những lần ngồi nhìn bạn bè ngày xưa làm thuê công ty quốc tế tung tăng du lịch, chắc cũng có nuối tiếc và cái sự bỏ cuộc đôi khi len lén nhóm lên trong lòng…

Ông Nguyễn Lâm Viên, chủ tịch công ty Vinamit bị cháy trụi nhà máy mây tre lá thưở xưa. Bà Cao Ngọc Dung của PNJ hai lần nhận kết quả sức khoẻ với chữ “ung thư” ngang án tử. Ông Lý Xuân Hải, chủ tịch tơ tằm Bảo Lộc từng bị kết án tù khi làm tổng giám đốc ngân hàng ACB…

Bao nhiêu khó nhọc ập tới. Nhưng họ không chịu buông xuôi, không đầu hàng số phận. Họ chọn cách hành xử để cho phép mình mạnh mẽ hơn, kiên cường hơn và sẽ hạnh phúc hơn.

Trí MimosaTek chinh phục những khách hàng khó tính nhất là những tập đoàn nông nghiệp lớn. Xuân Yến Trà Quế được xướng tên ở giải thiết kế toàn cầu. Vinamit trở thành doanh nghiệp organic số một Việt Nam. PNJ nằm trong nhóm các doanh nghiệp nữ trang lớn nhất Đông Nam Á, và tơ tằm Bảo Lộc đạt chất lượng toàn cầu.

Tra lại trong từ điển, thấy Cambrigde định nghĩa: “resilient: khả năng đàn hồi, trở lại trạng thái cũ; người cho phép mình có thể hạnh phúc trở lại sau khi trả qua khổ đau”. Từ điển tâm lý viết dài hơn: “Nghịch cảnh là một thực tế của cuộc sống. Khả năng phục hồi kém làm cho một số người bị đánh gục bởi thách thức cuộc sống.

Thay vì để những khó khăn hay thất bại chiến thắng và rút cạn quyết tâm, có người sẽ tìm cách vươn lên từ đống tro tàn. Các nhà tâm lý học đã xác định một số yếu tố khiến một người trở nên kiên cường, trong số đó có thái độ tích cực, lạc quan, khả năng điều chỉnh cảm xúc và khả năng xem thất bại là một hình thức phản hồi hữu ích.

Nghiên cứu cho thấy sự lạc quan giúp giảm bớt tác động của căng thẳng lên tâm trí và cơ thể sau những trải nghiệm đáng lo ngại. Và điều đó cho phép mọi người phân tích lạnh lùng về những gì có thể đã sai và xem xét các hành vi hiệu quả hơn sau này.

Khả năng phục hồi không phải là một số phẩm chất kỳ diệu, nó có thể rèn luyện được. Nhưng ngay cả sau khi bất hạnh, những người kiên cường vẫn có thể thay đổi hướng đi và tiến tới đạt được mục tiêu của mình”.

Sáng đầu tuần, của một tuần sát Tết Ta, nhận tin nhắn của một startup: “Em tính xong phần lương nhân viên cuối năm rồi. Mừng ghê. Giờ chiến đấu tiếp với Tết đây!”.

Nhớ ra, mấy lần trước đây, bạn ủ rũ lắm. Ai mà không có lúc ủ rũ, chỉ là sau đó, ráng ngủ một giấc cho ngon, tỉnh dậy và từng bước gỡ rối cuộc sống, công việc và tin rằng, mình sẽ chinh phục được khó khăn.

Bởi vậy, xin phép dịch chữ “resilient” ra tiếng Việt là “và con tim sẽ vui trở lại”.

Trần Bung

Trần Bung - với chữ Bung trong món Bắp Bung của Đà Lạt, nơi anh sinh ra - hiện là Phó chủ tịch Hội đồng Cố vấn của Saigon Innovation Hub và phó chủ tịch Quỹ đầu tư Khởi nghiệp Flying Fish Investment. Bung là tác giả của bộ sách bán chạy “Những người làm thuê số 1 Việt Nam” và nhiều tựa sách khác nhau về khởi nghiệp, lập nghiệp. Anh là một gã lang thang khắp mọi miền của thế giới, gặp gỡ từ nữ hoàng Đan Mạch, thủ tướng Pháp, các tỷ phú ở Silicon Valley để kể chuyện. Bung hiểu biết nhiều về các loại bia, nghệ thuật thủ công và nghiên cứu về thiền chánh niệm.

Từ ngày 24.12, Bung sẽ phụ trách chuyên mục “Nhật ký innovation”, để kể lại chuyện buồn vui trong thế giới khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Bạn có chuyện gì hay, hãy meo cho Bung một tiếng tại tranbung@khampha.vn nhen.