Nhật ký innovation: Con cá tra hồi hương

Phạm Minh Thiện, giám đốc Cỏ May - một công ty kỳ lạ nhất miền Tây, nhắn ầm ĩ: “Ông Bung ơi, đầu năm đầu tháng gặp nhau đi. Nói chuyện tự động hoá hay điện toán đám mây hay chuyện tào lao tuổi 81 cũng được”. Nhắn vậy, mà hẹn hò mãi vẫn không khớp lịch nhau được. Quyết định là sẽ gặp nhau ở lễ hội cá tra rồi tính tiếp.

Tác giả chụp ảnh cùng CEO Cỏ May - Phạm Minh Thiện

Con cá tra, với dân Việt Nam, thường là… không thích ăn, vì nó dính một truyền kỳ rất ghê liên quan tới hệ thống nhà vệ sinh trên ao, một sản phẩm của quá khứ mà nghiên cứu mới nhất của Boston Consulting Group chỉ ra: “Một trong những thứ tiên quyết phải dẹp bỏ thì kinh tế và du lịch đồng bằng sông Cửu Long mới phát triển được là… cái cầu tõm”. Bởi vậy, khi Thiện nghĩ ra sáng kiến tổ chức “lễ hội buffet cá tra”, ai cũng hồi hộp.

Không tin được là khu du lịch Văn Thánh kín đặc chỗ. Và có quá chừng gương mặt thân quen xuất hiện để ủng hộ câu chuyện “40 món ngon từ con cá tra” của Thiện. Các nghệ nhân ẩm thực, đầu bếp xịn xò đều có mặt. Ai cũng tự mua cái vé 99 ngàn đồng để tham dự một hành trình đặc biệt như lời bài hát mở đầu: “Đi để trở về”. Đúng là Bung không biết đủ chuyện cá tra, chuyện năm trước giá lên tới nóc, nên ai cũng đào ao nuôi cá thêm, thì giá rớt thê thảm… Thiện xách giỏ đi Đông đi Tây tìm giải pháp, và tin rằng, đem con cá tra “hồi hương”, trình diễn món ngon cho người Việt bắt đầu thưởng thức là một giải pháp căn cơ…

Thiện bán 1 tấn cá tra, tặng kèm 1 tấn gạo Cỏ May. Công ty SGFood đi nguyên một bàn, rất tâm đắc và đặt vấn đề mua 50 tấn mỗi tháng. Công ty Thảo Hà với 300.000 suất ăn công nghiệp mỗi ngày cũng bày tỏ quan tâm. Thiện đứng lấp ló phía xa sân khấu, không dám ăn miếng cá nào, vì muốn nhường hết cho khách. “Tui không tin là mọi người ủng hộ dữ thần như vậy. Chuyến này tìm được đường về nhà cho con cá tra rồi ông ơi…”.

Hai đứa kéo nhau ra quán bia hơi lề đường. Thiện nói chuyện Cỏ May Automation – một công ty gần 2 năm tuổi của mình, được lập ra để “mình bớt lạc hậu so với thế giới”. Cỏ May Automation đang nghiên cứu sắp xong robot cho cá ăn. Cũng sẵn sàng vụ “robot cân cá tự động” rồi. Xong chuyện lòng vòng sang khả năng tối ưu hoá các hoạt động của nhà máy, bắt đầu từ việc nâng năng suất và hiệu quả lao động của mỗi người như thế nào. “Tui chỉ có một mơ ước, là làm sao Cỏ May có 5 người có thể lãnh lương 20.000 USD – là hai chục ngàn đô Mỹ mỗi tháng – là coi như mình thành công”.

Anh chàng chủ doanh nghiệp nông nghiệp kỳ lạ nhất miền Tây ngồi đó, nói chuyện ba mình xây ra cái ký túc xá và học bổng để nuôi hơn 300 sinh viên ngành nông nghiệp mà như giỡn chơi: “Cha tui có 5 đứa con, tui là út. Xong cuối đời, ổng có thêm đứa nhỏ là ký túc xá nữa là 6 đứa. Nên Cỏ May làm được bao nhiêu, thì lo nuôi đứa út ký túc xá trước rồi mới tới tụi tui… Nhớ chuyện ông Phạm Văn Bền – một nông dân Đồng Tháp xây ký túc xá và nuôi ăn ở miễn phí cho sinh viên nông nghiệp lên Sài Gòn học luôn là chuyện tử tế đẹp đẽ và hay ho nhất vài năm nay. “Ông già tui ổng đâu có để dành tiền cho cái vụ ký túc xá này, ổng góp bằng phần tài sản tương lai mà Cỏ May có thể làm ra đó chớ. Với lại cái ký túc xá này, nó thành cái kim chỉ nam để anh em tụi tui ráng làm việc cho giỏi, và cho tử tế, không bị sa vô nhiều cái bẫy cuộc sống khác…”.

Thiện có phần xơ xác sau nhiều thăng trầm của một người làm nông nghiệp, lại mê công nghệ, và có quá nhiều suy nghĩ chưa hiện thực được. Nhưng câu chuyện của anh lúc nào cũng đầy ắp năng lượng, đầy ắp tấm lòng: làm cái gì đó cho dân miền Tây tự hào, làm cái gì đó cho nông dân khấm khá lên, và làm cái gì đó để mà nền nông nghiệp Việt có sức cạnh tranh nhiều hơn.

Thiện hỏi: Ông có 5 phút hông, tui chạy lên nhà lấy cho ông túi cá tra, ăn đảm bảo ngon như đang ăn thịt ghẹ. Xong, ông chủ của ông ty doanh số ngàn tỷ này gặm tiếp trái bắp nướng mỡ hành vì… quá đói.

Ừa, gần Tết rồi, không chỉ đông đảo Việt kiều hồi hương ăn Tết, mà con cá tra Việt – loài cá tỷ đô la trên khắp thế giới, cũng đang lội ngược về chinh phục bữa cơm của người mình…

BUNG TRẦN